Factcheck: nee, meer cholesterol is niet beter voor de gezondheid

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Hoe meer cholesterol in mijn bloed, hoe beter voor mijn gezondheid’, zegt een gezondheidstherapeut op Facebook. Dat klopt niet: uit alle studies blijkt dat een hoge cholesterolspiegel het risico op hart- en vaatziekten verhoogt.

Op 29 april post ‘Sjarel Langenhove’ onderstaand bericht op Facebook (hier gearchiveerd). Zoals de man zelf aangeeft in een reactie onder zijn bericht, heet hij Daniël Derweduwen en werkt hij als gezondheidstherapeut onder de naam ‘The Healthman’. Op de Facebookpagina The Healthman – Daniel Derweduwen, die 4264 volgers telt, heeft hij al meermaals geschreven dat veel cholesterol goed zou zijn voor de gezondheid. Ook op zijn website vinden we soortgelijke uitspraken over cholesterol terug.

‘Hoe meer cholesterol in mijn bloed, hoe beter voor mijn gezondheid’, stelt de man in zijn post, en hij schrijft ook dat de meeste hartaanvallen voorkomen bij mensen met een lage cholesterol. 

‘Het is net het omgekeerde’, reageert professor Ernst Rietzschel, kliniekhoofd cardiologie aan UZ Gent. ‘Een hoge cholesterol geeft een hogere kans op hart- en vaatziekten.’ 

Ook professor endocrinologie Ann Mertens (UZ Leuven) is stellig: ‘Er bestaat een duidelijk verband tussen een hoog cholesterolniveau en hart- en vaatziekten. Dat weten we uit epidemiologisch onderzoek, langdurige opvolgstudies, geneesmiddelenonderzoek en genetische studies. Die vier soorten studies komen allemaal tot dezelfde conclusie: mensen met een hoge cholesterol hebben een groter risico op op hart- en vaatziekten dan mensen met lage cholesterolwaarden. Dat wil uiteraard niet zeggen dat een hoge cholesterol automatisch tot gezondheidsproblemen zou leiden. Het is zoals met roken: iemand die drie pakjes sigaretten per dag rookt kan oud worden, maar dat wil nog niet zeggen dat roken gezond is.’

Een mens heeft ‘goede’ en ‘slechte’ cholesterol, legt professor Rietzschel uit.’Als het niveau van de ‘goede’ cholesterol hoger is dan het gemiddelde, dan kan dat gepaard gaan met een lager risico op hart- en vaatziekten. Maar de hoogte van die cholesterol ligt vast en kun je zelf niet wijzigen.’

‘Daarnaast heeft een mens ook ‘slechte’ cholesterol in het bloed,’ gemiddeld 2,5 tot 3 keer meer dan ‘goede’ cholesterol’, zegt Rietzschel. ‘Die slechte cholesterol of LDL-cholesterol, is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten, net zoals een hoge bloeddruk, roken en overgewicht. Hoe lager die slechte cholesterol, hoe minder kans op hart- en vaatziekten. Het is precies daarom dat mensen die een hartinfarct hebben doorgemaakt, moeten streven naar een hele lage cholesterolspiegel.’

Het cholesterolniveau is voor 80 procent erfelijk bepaald, zo leggen Rietzschel en Mertens uit. ‘Wie van nature een lage cholesterolspiegel heeft, is beter beschermd tegen hart- en vaatziekten. Wanneer die cholesterolspiegel van nature hoog is, dan kun je al op jonge leeftijd een hartinfarct of een beroerte krijgen, of zelfs plots overlijden. Belangrijk om te weten is natuurlijk ook’, stipt professor Mertens aan, ‘dat mensen met een hoge cholesterol vaak ook andere belangrijke risicofactoren met zich meedragen, zoals overgewicht, hoge bloeddruk of diabetes.’ Beide professoren benadrukken dat het concrete risico van iedere patiënt apart moet worden beoordeeld, en dat de behandeling op dat specifieke risico moet worden afgestemd.

‘Door je voeding en levensstijl aan te passen, kun je je cholesterol soms al flink verlagen’, aldus professor Mertens. In functie van iemands risico beoordeelt de arts dan of dat volstaat. ‘Bij risicopatiënten voor hart- en vaatziekten streven we naar optimale bescherming en dus lagere cholesterolspiegels, en is het vaak nodig om cholesterolverlagende medicijnen, zoals statines, in te nemen.’

In een aantal Europese landen, en vooral in Frankrijk, laten tegenstanders van cholesterolverlagende medicatie op geregelde tijdstippen van zich horen, en dat is volgens Mertens en Rietzschel niet zonder gevaar. In februari 2013 publiceerde een gepensioneerde Franse professor een boek waarin hij de voordelen van statines voor de preventie van hart- en vaatziekten in twijfel trok. Het boek leverde veel media-aandacht en publieke discussie op. Uit een in 2016 verschenen studie over de impact daarvan op het gebruik van statines, is gebleken dat het aantal regelmatige gebruikers dat met de inname was gestopt, hoger lag dan in de jaren voor 2013. De onderzoekers concludeerden dat de klinische impact daarvan belangrijk zou kunnen zijn.

Ook uit een Britse studie gepubliceerd in The British Medical Journal is gebleken dat, na een periode waarin de discussie over de risico’s en de voordelen van cholesterolverlagers uitgebreid in de pers was gekomen, er een stijging was van het aantal mensen dat stopte met de medicatie.

‘We zien dat in regio’s waar campagnes tegen cholesterolverlagers worden gevoerd, je enkele maanden later een piek krijgt in het aantal opnames, hartinfarcten en beroertes’, zegt professor Rietzschel. Tot nu toe is er echter nog geen bewijs geleverd dat er een oorzakelijk verband zou bestaan tussen het stoppen met statines en het hogere aantal hart- en vaatziektes, zoals wordt uitgelegd in een artikel op de website Gezondheid en Wetenschap.