Factcheck: nee, map van Britse premier Sunak veranderde niet ‘magisch’ van kleur

Op Telegram en Twitter circuleert een oude Sky News-reportage van de kersverse Britse premier Rishi Sunak waarin een map die hij draagt van kleur lijkt te veranderen. Ze is eerst rood en dan groen. Het fragment roept vragen op over beeldmanipulatie bij de media. De reportage is echt en bevat een montagetruc om de nood aan een ‘groene begroting’ te benadrukken.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Rishi Sunak werd op 25 oktober de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk, nadat hij Liz Truss opvolgde als voorzitter van de Conservatieve Partij. Die nieuwe rol zorgt ervoor dat een video uit maart 2020, toen hij minister van Financiën was onder Boris Johnson, opnieuw opduikt. 

In die video zien we Sunak Downing Street 10, de ambtswoning van de premier, verlaten met een rode map in de hand. Wanneer hij echter achter een geparkeerd voertuig uitkomt, lijkt die map van kleur veranderd: ze is plots groen.

Op Telegram wordt hierin ‘een hele belangrijke aanwijzing’ gezien en opgeroepen om ‘onderzoek’ te doen (hier gearchiveerd). Dat lijkt aan te gegeven dat er mogelijk een complot gaande is of dat we worden voorgelogen. Er wordt gelinkt naar een artikel van de Britse tabloid The Sun waarin de video te zien is met als titel ‘Magisch geld: Kijkers verbijsterd als ‘magische’ begrotingsmap op mysterieuze wijze van kleur verandert van rood naar groen, live op TV.’ Dat artikel, gepubliceerd op 11 maart 2020, bevat geen verklaring voor de kleurwijziging. Het roept meer vragen op en kan doen twijfelen aan de geloofwaardigheid van de media.

Op Twitter werd de video 2700 keer gedeeld en al 280.000 keer bekeken (hier gearchiveerd) met als bijschrift ‘Sunak verlaat Downing met een rode map die plots groen wordt: wat een pathetisch spel…’. 

Onder die populaire tweet reageert ook iemand met een artikel van de Amerikaanse factchecksite Snopes. Het bericht met de factcheck werd slechts 44 keer gedeeld.

Hoe zit de vork in de steel?

Snopes vond dat de video oorspronkelijk verscheen bij Sky News op 9 maart 2020. Ook in deze versie zien we de map van kleur veranderen.

Jonathan Samuels, een presentator van Sky News, legde op Twitter uit dat het een creatieve keuze was die bij de montage was gemaakt om aan te sluiten bij de voice-over, die als volgt luidde: ‘Het is een cruciaal jaar voor de aanpak van de klimaatverandering, en de regering is vastbesloten om het begrotingstekort tot nul te herleiden in 2050. Maar in hoeverre zal het coronavirus van invloed zijn op wat volgens velen een groen budget zou zijn?’ Rhiannon Williams, die de reportage producete, verdedigde de keuze voor de montagetruc van Sky als ‘gewoon een kleine kleurverandering om de noodzaak van een groene begroting te benadrukken’. 

Dat het beeld werd gemanipuleerd door de nieuwszender, was niet meteen duidelijk voor de nieuwsconsument. De Finse cyberspecialist Janne Ahlberg, die de blog Hoaxeye bijhoudt over dergelijke hoaxes of beeldmanipulatie, staat hier kritisch tegenover in een blogpost over de video: ‘Nieuwsbeelden in deze mate veranderen, is geen goed idee, hoewel het niet de bedoeling lijkt om te misleiden.’