Factcheck: nee, ledverlichting zendt geen microgolfstralen uit

Volgens een video op TikTok kan ledverlichting uw gezondheid schaden door gevaarlijke microgolfstralingen. Volgens experts klopt dat niet. Ledverlichting stoot een dergelijke straling niet uit. Bovendien zijn er strenge Europese normen wat straling betreft.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 4 februari duikt een video over ledverlichting op in de Nederlandstalige Facebookgroep 5G-Plein en op Twitter (hier gearchiveerd). Een man geeft uitleg over twee vermeende gevaren van ledlichttechnologie. Dezelfde video werd op TikTok al 50.100 keer bekeken (hier gearchiveerd).

Knack onderzocht eerder al een eerste claim uit deze video. Dat ledverlichting ‘alles verbindt met het internet of things’ waardoor de overheid ons kan ‘monitoren en ‘apparaten kan uitzetten’ is onbewezen.

De video bevat nog een tweede claim over het potentiële gevaar van ledverlichting: ‘Wat interessant is aan deze ledlichten, is dat ze microgolfstralen uitsturen. […] In deze video ging ik met een tri-fiel EMF-tester om de straling te meten rond deze ledverlichting. Kijk hier, de meter kan het amper aan. Als je die ledverlichting in je huis brengt dan komen er microgolfstralen in je huis. Die kan de gezondheid van je hart, hersenen, ogen, huid en organen schaden.’

Zendt ledverlichting schadelijke microgolfstralen uit?

We leggen de vraag voor aan hoofddocent Industriële Ingenieurswetenschappen Nobby Stevens (KU Leuven). ‘Ledlicht zendt twee soorten stralen uit’, legt hij uit. ‘Ten eerste het gewenste licht. Dat is elektromagnetische straling in het zichtbare spectrum. De tweede soort straling is ook elektromagnetisch en wordt veroorzaakt omdat leds niet functioneren op netspanning van 220 volt. Omdat die spanning te hoog is, hakt de schakelende voeding van een ledlamp die netspanning in kleine stukjes. Door die spanning snel af te snijden wordt de stroom telkens kort onderbroken en zo kan er elektromagnetische straling vrijkomen.’ 

‘Dat is niet uniek voor ledverlichting. Veel elektrische apparaten zoals scheermachines of tandenborstels werken met zo’n schakelende voedingen. Problematisch is dit allerminst. Die lekken aan elektromagnetische straling zijn van zulke lage niveaus dat ze absoluut onder de veilige norm liggen. Leds en andere toestellen gaan nooit op de markt kunnen gebracht worden als ze die norm zouden overschrijden.’

Ledverlichting zendt dus wel ongevaarlijke straling uit, maar géén microgolfstraling. Daarover is professor Dirk Poelman (UGent), die onderzoek doet naar ledverlichting, duidelijk: ‘Ledverlichting zendt geen microgolfstraling uit, dit is nonsens. Wifi-routers, gsm-antennes, 5G-antennes, gsm’s… zenden allemaal wél microgolfstraling uit.’

Het zou dus kunnen dat de meting in de video microgolfstralen oppikt van een gsm-antenne. Mogelijk is de ‘ledlamp’ in de video eigenlijk een gsm-mast. Op hetzelfde TikTok-kanaal vinden we namelijk een oudere video, opgeladen op 20 januari, waarin hetzelfde fragment voorkomt (hier gearchiveerd). Daarin horen we een man zeggen: ‘Dit zijn masten voor mobiele telefonie die straling uitzenden.’ Volgens dezelfde bron zou het dus zowel gaan om ledverlichting als om een gsm-mast.

Poelman: ‘Als het ledverlichting is, dan klopt het sowieso niet, want die verlichting staat zelfs uit. Het kan gaan om een ‘fake’ meting’: de meter vangt misschien straling op van een nabije gsm-mast.’ Ook volgens Stevens levert de video geen bewijs dat ledverlichting microgolfstralen uitzendt: ‘Zelfs als er géén gsm-mast in de buurt is, kan je met zo’n meter straling meten. Als je rondgaat met een stralingsmeter zul je altijd straling meten, behalve in een kooi van Faraday (een metalen kooi waarin elektromagnetische straling niet kan binnendringen, nvdr.). Mensen associëren straling onterecht altijd met gevaar – wellicht door de link met radioactiviteit. De zon straalt ook, wij mensen stralen infraroodstralen uit. De vermogensniveaus van straling bepalen of ze al dan niet schadelijk kan zijn.’