Factcheck: nee, ledverlichting bedreigt uw online veiligheid niet

Volgens een video op TikTok kan de overheid u via ledverlichting controleren en kan ze zo zelfs huishoudtoestellen afschakelen. Daarvoor is geen bewijs. De video toont een tekening van lifi, een soort wifi via licht. Die technologie wordt amper toegepast en heeft niets te maken met het internet of things.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 4 februari duikt een video over ledverlichting op in de Nederlandstalige Facebookgroep 5G-Plein en op Twitter (hier gearchiveerd). Een man geeft uitleg over twee vermeende gevaren van ledlichttechnologie. Dezelfde video werd op TikTok al 49.700 keer bekeken (hier gearchiveerd).

De man in de video waarschuwt ons dat ‘ledlichten alles zullen verbinden in het internet of things: een gsm, een tablet, huishoudapparaten, de thermostaat, auto’s, de garage…  Alles kan geconnecteerd worden en dan kunnen ze (de overheid, nvdr.) alles monitoren en daaruit data halen, maar ze kunnen ook dingen uitzetten op basis van “klimaatredenen” en allerlei andere redenen.’ Zijn punt wordt geïllustreerd met twee afbeeldingen. Verder haalt de man geen bronnen aan.

LED staat voor light-emitting diode. Het is een halfgeleider die optische straling (licht) uitzendt wanneer er elektrische stroom doorheen gaat. Dit type lamp is energiezuiniger dan gewone gloeilampen. 

Het internet of things is een term om aan te duiden dat toestellen verbonden zijn met het internet of dat toestellen met elkaar ‘praten’. Het kan gaan van smartphones tot slimme horloges. Ook slimme keukentoestellen of stofzuigers kunnen van zo’n netwerk deel uitmaken.

Het internet of things roept terecht vragen op over privacy en veiligheid: alles wat verbonden is met het internet kán namelijk gehackt worden, schreef techmagazine Wired: ‘Als elk product verbonden wordt, kunnen gebruikers ongebreideld geobserveerd worden. Als een verbonden koelkast voedselgebruik en -consumptie bijhoudt, kunnen afhaalmaaltijden gericht worden op hongerige mensen die geen eten hebben. Als een smartwatch kan detecteren wanneer je seks hebt, wat houdt mensen dan tegen die gegevens te gebruiken tegen de drager van het horloge?’

Het kan zijn dat ledverlichting via domotica verbonden wordt via het internet of things, maar dat is dan een keuze van de consument. Het is niet zo – wat deze video doet uitschijnen – dat het indraaien van een ledlamp je meteen blootstelt aan de potentiële gevaren van het internet of things.

Die indruk wordt wel gewekt door de afbeeldingen in de video. Via omgekeerde zoekacties zoeken we de bron van de afbeeldingen. De bovenste afbeeldingen vinden we terug in een artikel van de lokale Indiase krant Deccan Herald van 19 februari 2016 met als titel ‘Li-Fi zal de netconnectiviteit in India verbeteren’ (hier gearchiveerd).  

In dat artikel komt het internet of things niet ter sprake, maar wordt wel verwezen naar onderzoek van professor Harald Haas naar Light Fideltiy (Li-Fi) een technologie gebaseerd op ledverlichting die internet zou kunnen leveren ‘dat honderd keer sneller is dan sommige wifinetwerken’.

Ook de onderste afbeelding in de video blijkt te gaan over Li-Fi en niet over het internet of things. We vinden ze terug in een wetenschappelijke paper met als titel ‘Datatransmissie via Visible Light Communication (VLC)’. 

Ook deze paper gaat over Li-Fi en legt zo de link tussen ledverlichting en het internet, maar wederom is geen sprake van het internet of things: ‘Een interessante eigenschap van ledlampen, naast hun verlichtingsmogelijkheden, is dat zij ook kunnen worden gebruikt voor gegevensoverdracht.’

We nemen contact op met professor Dirk Poelman (UGent), die onderzoek doet naar ledverlichting: ‘Li-Fi is een manier van  data-transmissie door middel van licht. Dat is niet mogelijk met gloeilampen omdat die niet snel aan- en uit- kunnen worden geschakeld. LED’s kunnen dat wél. Dergelijke LED’s worden dan heel snel aan- en uitgeschakeld, waarmee een (digitaal) signaal kan verstuurd worden. Je zou dit kunnen vergelijken met een zoeklicht op zee waarmee morsesignalen verstuurd worden, maar dan veel sneller.’

‘Li-Fi heeft als voordeel ten opzichte van wifi dat er geen extra toestellen in de ruimte moeten worden geplaatst. Voor een aantal toepassingen is het ook een voordeel dat de data ‘privé’ beperkt blijven tot de ene ruimte waar de LED’s gemonteerd blijven, en dus niet buiten die ruimte kunnen worden ontvangen.’ Licht kan namelijk niet door muren schijnen. Volgens experten zou Li-Fi dus veiliger zijn dan gewone wifi.

Dat is de theorie achter Li-Fi, maar in de praktijk slaat de technologie nog niet echt aan, stelt Nobby Stevens, hoofddocent Industriële Ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven. ‘Het snel moduleren van kunstlicht om draadloos informatie over te dragen is vandaag commercieel beschikbaar’, legt Stevens uit. ‘Onder meer Philips heeft hiervoor producten op de markt. Momenteel is de technologie niet concurrentieel: een wifirouter kost een goeie 100 euro voor een snelheid boven één gigabits per seconde, voor Li-Fi betaal je duizend euro voor een paar honderden megabits per seconde.’

De innovatieve technologie werd ontwikkeld door Harald Haas die erover een Ted Talk gaf in 2011. In die lezing toont hij hoe een bureaulamp met ledverlichting een video doorstuurt. Stevens: ‘Met die Ted Talk uit 2011 leek Li-Fi alles te gaan veranderen. Anno 2023 weten we dat Li-Fi nog niet is aangeslagen. De redenen daarvoor zijn technisch-commercieel van aard.’

Stevens: ‘De afbeeldingen in de TikTok-video wekken een schijn van wetenschappelijkheid, maar ze tonen niet waar de man over spreekt.’