Factcheck: nee, kerncentrales wereldwijd hebben geen tekort van gemiddeld 5 miljard euro

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Wereldwijd heeft iedere kerncentrale gemiddeld met 5 miljard tekort gedraaid.’ Dat schreef Vlaams Parlementslid Jeremie Vaneeckhout (Groen) nochtans op Twitter. Dat is te kort door de bocht.

Op Twitter schreef Jeremie Vaneeckhout, Vlaams Parlementslid voor Groen: ‘Eigenlijk zijn kerncentrales communistische constructies. Als je weet dat iedere kerncentrale wereldwijd gemiddeld met 5 miljard tekort heeft gedraaid, exclusief ontmantelingskosten en kosten opslag en verwerking afval. Die rekening is voor de staat.’ Als we Vaneeckhout contacteren, verwijst hij naar een rapport van het Deutsche Institut für Wirtschaftsforschung (DIW Berlin).

Hierin werd onderzocht of het winstgevend zou zijn om een nieuwe kerncentrale te bouwen, zonder staatssteun. Voor deze hypothese hielden ze rekening met verschillende variabelen: de marktprijs voor elektriciteit, de constructiekosten en kapitaalkosten. Omdat die variabelen onzeker zijn, werden 100.000 combinaties gemaakt. Hieruit bleek dat er altijd financiële verliezen zouden zijn, met een gemiddelde van 4,8 miljard euro. Die (bijna) 5 miljard heeft dus geen betrekking op de huidige centrales, maar op hypothetische centrales die nu gebouwd zouden worden. Dat bevestigt Ben Wealer (Technische Universität Berlin), een van de onderzoekers, aan de telefoon. ‘Een krant pikte ons onderzoek op en vatte het verkeerd samen, vandaar wellicht dit misverstand.’

‘DIW is een betrouwbaar instituut in Duitsland’, stelt Marc Deffrennes, voormalig nucleair specialist bij de OESO. ‘Het klopt dat de constructie van nieuwe kerncentrales in Europa en de VS veel duurder uitvalt dan aanvankelijk gedacht, om verschillende redenen. Maar de huidige centrales, die nog 20 jaar verlengd kunnen worden, maken geen verliezen. Dat is aangetoond in een rapport van het International Energy Agency uit 2019. De constructie, die het overgrote deel van de kosten uitmaakt, is volledig afbetaald. Om de levensduur van centrales als Doel en Tihange te verlengen, is wel een extra investering nodig, maar ook die is relatief laag.’

‘Het is bijna onmogelijk om uitspraken te doen over “iedere kerncentrale wereldwijd”‘, zegt professor milieu-economie Johan Albrecht (UGent). ‘Veel centrales staan in China en de rest van Azië en daarover is praktisch geen info beschikbaar. En in België en verschillende andere Europese landen bestaan de kerncentrales al 40 jaar. De constructiekosten lagen toen een stuk lager, maar voor veel landen is er geen volledige transparantie inzake constructiekosten en subsidiestromen. Vandaag hebben de energiebedrijven een hele portfolio aan energietechnologieën: nucleair, gascentrales en hernieuwbare energie. De elektriciteit verkopen ze tegen prijzen die constant variëren. Als het over rentabiliteit gaat, wordt naar het globale plaatje gekeken: zo’n bedrijf kan niet zeggen hoeveel het precies verdient aan één bepaalde centrale.’

Professor ingenieurswetenschappen Ronnie Belmans (EnergyVille, KU Leuven) beaamt dat er over de huidige centrales te weinig data zijn. ‘Maar het staat wél vast dat een privébedrijf niet in een nieuwe kerncentrale wil investeren zonder massale subsidies. In het Verenigd Koninkrijk wordt nu bijvoorbeeld Hinkley Point gebouwd. Daarvoor heeft de overheid een zogenaamde “strike price” van 92,5 pond (ongeveer 100 euro) per MWh gegarandeerd. Als de marktprijs voor elektriciteit 45 euro per MWh bedraagt, legt de overheid 55 euro bij. Zonder zo’n gegarandeerde prijs begint een privébedrijf er simpelweg niet aan.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.