Factcheck: nee, Kenia stapt niet uit de Wereldgezondheidsorganisatie
Op sociale media doet het bericht de ronde dat Kenia, in navolging van de Verenigde Staten, uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zou zijn gestapt. Dat klopt niet. Het gerucht is gebaseerd op kritiek van een Keniaanse dokter aan het adres van de WHO, maar de arts heeft niets te maken met de Keniaanse overheid.
Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.
‘Het domino-effect van Trump begint. Italië en Kenia zijn ook uit de WHO gestapt’, zegt een Nederlandstalige vrouw op 29 januari in een Facebookbericht. In dat bericht deelt ze een filmpje van David Sorensen, een ‘digital creator’ met 65.000 volgers, waarin hij jubelend vertelt dat zowel Italië als Kenia het voorbeeld van Trump is gevolgd en uit de WHO is gestapt.
Ook in heel wat andere Facebookberichten lezen we dat Kenia en Italië afscheid zouden hebben genomen van de WHO. Op X stelt onder meer voormalig advocate Carine Knapen dat Kenia de organisatie zou verlaten.
De bewering dat Italië uit de WHO zou zijn gestapt, klopt niet, zo legde Knack al uit in een eerdere factcheck. In deze factcheck zoeken we uit hoe het zit met Kenia en de WHO.
Trump
Het was een van de presidentiële decreten die de Amerikaanse president Donald Trump al ondertekende tijdens de eerste uren van zijn presidentschap: de terugtrekking van de Verenigde Staten uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Nadat Trump in juli 2020, aan het einde van zijn vorige ambtstermijn, al eens hetzelfde besluit had genomen, draaide zijn opvolger Joe Biden dat terug.
De WHO, internationale organisaties zoals Artsen Zonder Grenzen en zowat alle andere landen ter wereld betreurden Trumps beslissing. Die was meteen voelbaar, want ze ging gepaard met het bevel om het voor de WHO bestemde overheidsgeld onmiddellijk te bevriezen.
Zoals Rien Emmery eerder al uitlegde in Knack is de WHO een internationale organisatie die werd opgericht na de Tweede Wereldoorlog, ongeveer parallel met de Verenigde Naties. De organisatie is gebouwd op het principe dat een ongelijke ontwikkeling in de gezondheidssystemen van verschillende naties een bedreiging kan vormen voor de hele wereld.
De WHO heeft wel de exclusieve bevoegdheid om een ‘noodsituatie voor de volksgezondheid van internationaal belang’ af te kondigen, maar de richtlijnen die ze uitvaardigt zijn niet-bindend en er wordt geen afdwingbare autoriteit uitgeoefend over de lidstaten.
Sneeuwbaleffect
Trumps beslissing heeft vooral te maken met de rol die de WHO speelde tijdens de covidpandemie. Hij vindt dat ze toen al te zeer China in bescherming nam, terwijl dat land niet transparant communiceerde over de coviduitbraak in de stad Wuhan. Bovendien bleek achteraf dat de WHO in vroege verklaringen de overdraagbaarheid van het coronavirus had onderschat.
Volgens sommigen heeft het vertrek van de VS een ‘sneeuwbaleffect’ veroorzaakt en hebben ook andere landen besloten om uit de WHO te stappen. Italië wordt daarbij vaak genoemd, net als Kenia.
Klopt het dat Kenia de WHO verlaat?
Nee. In werkelijkheid hebben Keniaanse overheidsfunctionarissen de wens uitgedrukt dat de Verenigde Staten hun vertrek uit de WHO zouden herzien. Ze pleitten ook voor het snel opvullen van het budgettaire gat dat de Amerikaanse terugtrekking zal slaan.
Waar het gerucht dan vandaan komt? Een aanwijziging is te vinden in de video die een Nederlandstalige man deelt in een Facebookbericht, bij de claim dat Kenia uit de WHO zou stappen.
In de video zien we een speech van de Keniaanse dokter Wahome Ngare, die als gynaecoloog werkt in de hoofdstad Nairobi. Hij gaf de toespraak op de African Inter-Parliamentary Conference on Family Values and Sovereignty in Uganda, begin mei 2024, maar de video gaat nu dus opnieuw viraal.
Ngare verkondigt in zijn speech een aantal door factcheckers al lang weerlegde antivaccinatiestandpunten, onder meer dat de WHO de Afrikaanse bevolking via tetanusvaccinaties ‘onvruchtbaar maakte’. Afrikanen zouden de WHO niet langer mogen vrouwen, betoogt de arts.
Volgens Ugandese media ging de conferentie in op de mogelijke herziening van de International Health Regulations van de WHO, de agenda voor een pandemieverdrag en de transgendergezondheidsrichtlijnen die door de WHO worden bepleit.
Tijdens zijn toespraak riep Ngare de Afrikaanse leiders op om de voorgestelde amendementen op de IHR te verwerpen, want die zouden de WHO veranderen ‘van een adviesorganisatie in een bestuursorgaan’. Hij uitte soortgelijke kritiek op het voorgestelde pandemieverdrag, waardoor landen de controle over de besluitvorming over gezondheidskwesties aan de WHO zouden overdragen.
Met de Keniaanse overheid heeft Ngare, voor alle duidelijkheid, niets te maken.
Conclusie
– Op sociale media doet het bericht de ronde dat Kenia, in navolging van de Verenigde Staten, uit de Wereldgezondheidsorganisatie zou zijn gestapt.
– Dat klopt niet. Het gerucht is gebaseerd op kritiek van een Keniaanse dokter aan het adres van de WHO, maar de arts heeft niets te maken met de Keniaanse overheid.
– We beoordelen de claim daarom als onwaar.
Bronnen
In het artikel vindt u links naar alle gebruikte bronnen.
Alle bronnen werden voor het laatst geraadpleegd op 5 februari 2025.
Meer informatie over de factchecks vindt u op de website van Knack.
U vindt onze factchecks ook terug bij deCheckers, samen met betrouwbare factchecks van andere Vlaamse redacties.
Knack is erkend lid van het International Fact-Checking Network (IFCN) en European Fact-Checking Standards Network (EFCSN).
Krasse uitspraak, straf cijfer of dito feit in de actualiteit gezien?
Vul uw vraag in op de website van deCheckers met exacte bronvermelding van het citaat of stuur het naar factcheck@knack.be.
Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.
