Factcheck: nee, je moet een herbruikbare plastic zak geen 1.000 keer hergebruiken voor zelfde CO2-uitstoot als wegwerpzakje

‘Er is al aangetoond dat je zo’n herbruikbare zak 1000x moet hergebruiken vooraleer de CO2 uitstoot gelijk is aan die van een wegwerpzakje’: dat tweette voormalig N-VA-Kamerlid Peter Dedecker. Maar het klopt niet.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Twitter plaatste iemand een foto van een herbruikbare plastic boodschappentas van een supermarktketen, met als bijschrift: ‘Welkom aan de 1000e plastieken boodschappentas, waar ik eigenaar van ben.’ Daarop antwoordde voormalig N-VA-Kamerlid Peter Dedecker: ‘Er is al aangetoond dat je zo’n herbruikbare zak 1000x moet hergebruiken vooraleer de CO2-uitstoot gelijk is aan die van een wegwerpzakje.’

Wanneer we Dedecker opbellen, laat hij weten dat hij zich baseert op het antwoord dat iemand hem ooit gaf op een andere tweet. ‘Daarin stond een link naar een betrouwbaar artikel, met een statement in die grootteorde.’ De precieze bron waarnaar hij verwijst, vinden we helaas niet terug.

‘Die uitspraak slaat helemaal nergens op’, zegt hoogleraar Circular Plastics Kim Ragaert (Maastricht University). ‘Er zijn al heel wat onderzoeken gepubliceerd over dit thema, en de cijfers kunnen licht verschillen, maar die factor 1000 zul je nergens terugvinden. Ik verwijs graag naar een van de bekendste en meest geciteerde studies, een rapport uit 2018 van een gerenommeerde Deense onderzoeksgroep: ‘Life Cycle Assessment of grocery carrier bags’. Daarin wordt de volledige levenscyclus van verschillende soorten boodschappentassen en de impact ervan op het leefmilieu onderzocht: van de grondstoffen en de productie tot en met de afvalverwerking. De referentie die wordt gebruikt, is een flinterdun plastic wegwerpzakje, dat één keer wordt gebruikt, nadien hergebruikt als vuilniszak en ten slotte verbrand. Uit dit rapport blijkt dat een boodschappentas zoals degene waarnaar wordt verwezen in de tweet – een tas uit soortgelijk materiaal als een wegwerpzakje, maar dikker en iets zwaarder – één tot twee keer hergebruikt moet worden, om dezelfde milieu-impact te hebben als bij het gebruik van wegwerpzakjes. Een stevigere ‘non-woven’ tas moet je zes keer hergebruiken om op hetzelfde peil te zitten qua C02-voetafdruk. Al is het natuurlijk wel cruciaal dat je ze hergebruikt: als je, zoals de persoon in de oorspronkelijke tweet, 1000 tassen verzamelt, schiet je natuurlijk je doel voorbij.’

Ook volgens Karel Van Acker, professor Duurzaam Materialenbeheer (KU Leuven) klopt de uitspraak totaal niet. ‘Die Deense studie is op sociale media een eigen leven gaan leiden, waardoor dit soort onzinnige uitspraken geregeld opduiken. Er staan enkele zeer opvallende cijfers in, omdat ook naar de impact op aparte categorieën, zoals de aantasting van de ozonlaag, wordt gekeken. Op dat vlak scoort een boodschappentas uit organisch katoen bijvoorbeeld zeer slecht. Maar in absolute cijfers is de impact van boodschappentassen op de ozonlaag zeer klein, dus kijken we beter naar de CO2-voetafdruk. En het klopt inderdaad dat je een stevige plastic tas, zoals op de Twitter-foto, daarvoor hooguit enkele keren moet hergebruiken. Bovendien mogen we niet uit het oog verliezen waarom wegwerptasjes vooral vermeden worden: niet zozeer wegens hun grote CO2-voetafdruk, wel omdat ze vaak in het leefmilieu terechtkomen. Dat effect wordt in deze studie niet meegenomen.’