Factcheck: nee, insecten eten verhoogt de kans op kanker niet

Berichten op sociale media stellen dat insecten die als voeding voor de mens worden aangeboden, stoffen bevatten ‘waar kankercellen graag gebruik van maken’. Maar er bestaat geen bewijs dat het eten van insecten de kans op kanker verhoogt. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op verschillende Facebookaccounts wordt onderstaande afbeelding gepost. Ze wordt massaal gedeeld, waardoor al honderdduizenden Facebookgebruikers ze te zien kregen.

In de tekst van de afbeelding wordt onder meer gesteld dat insecten de stof chitine bevatten, die ‘een beetje giftig’ zou zijn.

De claim dat insecten de ‘giftige stof chitine’ zouden bevatten, circuleert al langer online. Knack ontkrachtte die stelling in november vorig jaar al in een factcheck. Experten legden toen uit dat insecten inderdaad chitine bevatten, maar dat chitine niet giftig is. Het is een vezel die niet schadelijk is voor de mens. 

De tekst in de afbeelding gaat nog een stap verder door te suggereren dat ‘kankercellen graag gebruik maken van chitine’. Meer uitleg ontbreekt en een eventuele bron wordt niet vermeld.

Heel wat socialemediagebruikers reageren ongerust op de tekst in de Facebookposts, die passen binnen een ruimer discours dat sinds het einde van de coronapandemie gangbaar is bij complotdenkers. Dat discours stelt dat het Wereld Economisch Forum (WEF) mensen zou willen verplichten om insecten te eten.

Bij een van de posts plaats iemand in de reacties een link naar een studie waarvan hij blijkbaar vermoedt dat ze de stelling van de auteur van het Facebookbericht bevestigt. 

We nemen contact op met professor Filip Lardon, hoogleraar aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, diensthoofd van het Centrum voor Oncologisch Onderzoek (CORE) en vicerector van de Universiteit Antwerpen. Volgens Lardon heeft de man  de studie verkeerd begrepen. ‘Het bewuste onderzoek bestudeert niet het ‘kankerverwekkende effect’ van chitine, maar het mogelijk laboratoriumgebruik ervan als kweekbodem om kankercellen te laten groeien.’

‘Dat er een link zou bestaan tussen het eten van insecten en het krijgen van kanker, klopt niet’, zegt Lardon. ’In de medische literatuur is er geen enkel onderzoek terug te vinden dat in die richting zou wijzen. Ik kwam vooral studies tegen waaruit blijkt dat insecten heilzame gezondheidseffecten hebben.’

Zo is er in 2021 een studie gepubliceerd van de Wageningen University & Research, Food Quality & Design Group in Nederland en de School of Food Science and Biotechnology van de Zhejiang Gongshang University in Hangzhou, China. De titel van die studie luidt: ‘So different, yet so alike Pancrustacea: Health benefits of insects and shrimps’ (Zo verschillend, maar toch zo gelijk: gezondheidsvoordelen van insecten en schaaldieren).

Een van de conclusies van dat onderzoek is dat insecten en schaaldieren een hoge nutritionele waarde hebben, een grote hoeveelheid vitaminen en mineralen bevatten en dat er in hun uitwendig exoskelet antioxidanten zitten. ‘Van antioxidanten weten we dat ze DNA-schade kunnen vermijden die het gevolg is van de schadelijke zuurstofradicalen waaraan we worden blootgesteld. Door die DNA-schade af te wenden werken antioxidanten preventief tegen kanker’, zegt Lardon.

Antikankereffecten

Uit andere studies, benadrukt Lardon, blijkt zelfs dat insecten eerder antikankereffecten hebben. Een Chinese studie uit 2022 concludeerde dat chitosan, een stof afgeleid van chitine, zeer compatibel is met ons lichaam en een opmerkelijke antitumorwerking heeft. ‘Een Russische studie uit 2020 toonde aan dat Ecdysterone, een natuurlijk hormoon uit insecten, een tumorverkleinend effect had bij borstkankercellen die in een labo werden bestudeerd’, aldus nog Lardon.

In augustus 2019 verscheen in de Nigeriaanse krant The Guardian een artikel met als titel ‘Why eating ants, grasshoppers, silkworms protects against cancer’ (Waarom het eten van mieren, sprinkhanen en zijderupsen tegen kanker beschermt). In het artikel wordt uitgelegd dat onderzoek uit 2019 van de Universiteit van Teramo in Italië heeft uitgewezen dat een aantal insectensoorten – sprinkhanen en krekels bijvoorbeeld –  hoge concentraties aan antioxidanten bevatten, en dat de vezels die in de insecten zitten de groei van probiotica bevorderen. Probiotica zijn bacteriën die de darmflora beschermen. 

Professor Lardon maakt wel een kanttekening bij zijn conclusies: ‘In westerse landen eten we nog niet zo heel lang insecten op grote schaal. Op de langetermijneffecten is het nog wachten. Maar in Azië bijvoorbeeld, waar insecten al veel langer op het menu staan, worden er sinds dat gebruik niet opvallend meer kankers gediagnosticeerd. Ik zou insecten zeker niet laten omdat er zogezegd een verhoogd kankerrisico zou zijn.’ 

Professor Carl Lachat, hoofddocent van de vakgroep Levensmiddelentechnologie, Voedselveiligheid en Gezondheid aan de UGent, sluit zich daarbij aan. ‘Om de link tussen voeding en kanker hard te maken, is meer nodig dan een paar studies’, zegt Lachat. ‘Het Internationaal Agentschap voor Onderzoek naar Kanker in Lyon brengt op regelmatige basis alle studies over de oorzaken van kanker samen. In opdracht van dat agentschap bestuderen experten uitvoerig de resultaten en de kwaliteit van de verschillende studies, waarna ze een uitspraak doen over een mogelijk verband tussen een bepaalde risicofactor en kanker. Het Agentschap kijkt daarbij ook naar de effecten van voeding, maar het heeft nog geen enkele uitspraak gedaan over een mogelijk effect van het eten van insecten op de kans om kanker te krijgen. Er is dus geen enkele reden om ervan uit te gaan dat er een verband zou zijn tussen kanker en insecten eten.’