Factcheck: nee, in ons land worden niet de meeste antidepressiva geslikt

Er is geen enkel land ter wereld waar zo veel antidepressiva geslikt worden’, zo beweerde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi in De Zondag. Dat klopt niet. De medicatie wordt in België meer dan gemiddeld genomen, maar minder dan in landen als IJsland, Portugal en Canada. Dat blijkt uit onderzoek in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de reeks ‘Opstand in Brussel’ in De Zondag pleitte CD&V-voorzitter Sammy Mahdi voor verandering op de arbeidsmarkt. ‘Wij willen komaf maken met het neoliberale model van werken, werken, werken. Er is geen enkel land ter wereld waar zo veel antidepressiva geslikt worden.’

‘Boutade’

Wanneer we de woordvoerder van Mahdi om uitleg vragen, stuurt die per mail volgend antwoord: ‘Het hoge aantal psychofarmaca (antidepressiva, angstremmers, slaapmedicatie…) in ons land is een welbekende problematiek. Ons land behoort bij de top in Europa (en ook wereldwijd). Enkel IJsland, Portugal, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Spanje doen het nog slechter, zo blijkt uit informatie van Domus Medica. Dat we het “slechtste” land ter wereld zijn, is uiteraard een boutade om duidelijk te maken hoe ernstig de problematiek is, namelijk dat ons land bij de koplopers hoort op het vlak van ‘antidepressiva en dat we ons model in vraag moeten durven te stellen.’

De cijfers

In een nieuwsbericht van huisartsenorganisatie Domus Medica dat gebaseerd is op cijfers van het InterMutualistisch Agentschap (IMA), lezen we dat 13,3 procent van de volwassen Belgen in 2021 minstens één keer een antidepressivum gebruikte.

In internationale vergelijkingen wordt medicijngebruik doorgaans uitgedrukt in defined daily dose (DDD) of gemiddelde dagdosis, per 1000 inwoners, per dag. Het IMA zegt op basis van de eigen IMA Atlas dat de DDD in België in 2021 79,6 was.

Voor de vergelijking met andere Europese landen gebruikt het IMA cijfers van de OESO uit 2020. In België was dat 83,8 DDD, maar in IJsland 153,4 DDD, in Portugal 131 DDD, in Zweden 105,4 DDD en in Spanje 86,9 DDD. Het IMA heeft het voor het Verenigd Koninkrijk over 107,9 DDD, maar dat cijfer dateert uit 2017.

Uit de OESO-cijfers blijkt dat ook verschillende landen buiten Europa hoger scoren dan België. In 2021 zou het voor België gaan om 86,2 DDD, wat minder is dan Australië (127,9 DDD), Canada (130,1 DDD), Chili (90,7 DDD), Nieuw-Zeeland (92 DDD). IJsland (161,1 DDD), Portugal (138,8 DDD), Zweden (108,9 DDD) en Spanje (92,7 DDD) scoren ook in 2021 hoger dan België.

België moet wereldwijd en in Europa toch heel wat landen laten voorgaan, maar het gebruik in België is wel bovengemiddeld. Het EU-14-gemiddelde lag in 2021 op 77,1 DDD, en het EU-27-gemiddelde op 64,2 DDD, lezen we op ‘Naar een gezond België’, een website van de Belgische overheid, die zich ook baseert op de OESO-cijfers.

‘Wel hoger dan gemiddeld’

‘Het klopt inderdaad niet dat in ons land de meeste antidepressiva ter wereld worden geslikt’, zegt dokter Ellen Van Leeuwen (UGent en Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie). ‘Maar het is wel waar dat we hoger scoren dan gemiddeld. Bij een matige depressie is de eerste stap in principe psychotherapie. Pas als dat onvoldoende effect heeft, of bij een ernstige depressie, wordt het gecombineerd met antidepressiva. Maar in de praktijk beginnen huisartsen er vaak te snel mee en worden ze ook te lang voorgeschreven. Dat is een “makkelijke” en minder tijdrovende oplossing, maar niet altijd de optimale. Al worden er wel stappen in de goede richting gezet, onder meer dankzij de conventie eerstelijnspsychologische zorg, die psychotherapie goedkoper en toegankelijker maakt.’

Deze factcheck kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen met als partners Knack, VRT NWS, RTBF, Factcheck Vlaanderen, Pointer-NCRV, Het Algemeen Dagblad, en deCheckers.

In een eerdere versie van deze factcheck beoordeelden we de stelling als eerder onwaar. Die beoordeling werd op 30 mei aangepast naar onwaar, omdat de bewering aantoonbaar fout is.