Factcheck: nee, in Nederland krijgen achtjarigen geen les over masturbatie

Op sociale media circuleert de bewering dat in Nederland achtjarige kinderen op school leren te masturberen. Dat klopt niet. Voor kinderen tussen zes en negen jaar maakt het onderwerp masturbatie geen deel uit van het aanbevolen lespakket rond relaties en seksualiteit.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleren beelden over de jaarlijkse Week van de Lentekriebels, een educatieve campagne rond relaties en seksualiteit in Nederlandse scholen. Volgens de man in de video zou tijdens die week aan achtjarigen geleerd worden om te masturberen.

‘Kinderen van acht leren over masturberen op school’, zegt de man. ‘Kinderen van acht leren dat het normaal is om te spelen met jezelf.’ De video werd al meer dan 30.000 keer bekeken en meer dan 450 mensen hebben de video opnieuw gedeeld.

In de reacties geven socialemediagebruikers aan de boodschap te geloven. ‘Geen idee wie deze gast is, maar hij heeft absoluut een punt’, schrijft iemand bijvoorbeeld. ‘Je slaat de spijker op zijn kop’, schrijft iemand anders.

De Week van de Lentekriebels vindt dit jaar plaats tussen 31 maart en 4 april. Al twintig jaar zorgen de Lentekriebels ervoor dat ouders en docenten handvatten krijgen om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit. In Vlaanderen liep de campagne van 10 tot 14 maart, lezen we bij Sensoa.

Wat klopt er van de bewering?

We gaan op zoek naar informatie over de inhoud van de Week van de Lentekriebels. Op de website van Rutgers – het onafhankelijk expertisecentrum seksualiteit in Nederland en organisator van de Week van de Lentekriebels – vinden we een brochure waarin de aanbevelingen per leeftijdsgroep worden uiteengezet.

Op pagina acht van die brochure zien we de leeftijdscategorie zes tot negen jaar staan onder de titel ‘Een beetje spannend’. Onder de tussentitel ‘Nieuwsgierig’ vinden we deze tekst terug: ‘Op deze leeftijd zijn kinderen nog steeds nieuwsgierig naar elkaar. Hierdoor komt het voor dat ze elkaars geslachtsdelen bekijken of aanraken. Dit is echter niet op een seksuele manier (zoals bij jongeren of volwassenen). Omdat kinderen hierover regels hebben geleerd, doen ze dit vaak niet meer in het zicht van volwassenen. Je helpt jouw kind door het te leren de eigen grenzen aan te geven en die van anderen te respecteren (p. 8).’

Rutgers heeft ook een brochure die inzoomt op de aanbevelingen voor de leeftijdsgroep zes tot negen jaar. Op pagina 10 staat daar: ‘Kinderen zijn nieuwsgierig en gaan steeds meer vragen stellen.  Ze zijn ook benieuwd naar elkaars geslachtsdelen. Omdat ze zich in deze leeftijdsfase steeds bewuster zijn van de sociale regels, zul je hier als volwassene waarschijnlijk niet veel van meekrijgen. Ook het aanraken van de eigen geslachtsdelen gebeurt nu vooral als ze alleen zijn. Het is belangrijk om kinderen te leren wanneer gedrag wel of niet oké is. Daarmee voorkom je (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en geweld.’

Ook in de boekenlijst die Rutgers aanbeveelt voor de Week van de Lentekriebels, vinden we geen lesmateriaal voor kinderen in de lagere school terug over masturbatie.

Waar komt de bewering vandaan?

De stelling dat tijdens de Week van de Lentekriebels kinderen zouden leren te masturberen circuleert al langer. In 2023 en 2024 onderzochten de Nederlandse factcheckers van Pointer de desinformatie die online over de week circuleert. Volgens Pointer zijn scholen overigens niet verplicht om mee te doen aan de nationale themaweek of om het lesmateriaal te gebruiken. Omdat het thema seksualiteit wel opgenomen is in de Nederlandse kerndoelen van het onderwijs, zijn ze wel verplicht om er aandacht aan te besteden.

Pointer onderzocht ook de claim dat de Lentekriebels kinderen aanzet om aan zelfbevrediging te doen. Dat werd beweerd door Hugo Bos, de secretaris en algemeen manager van de conservatief-christelijke vereniging Gezin in Gevaar. Bos haalde die claim uit het boek Zin in jezelf uit 1999, dat volgens Gezin in Gevaar tot 2023 op de boekenlijst van Rutgers zou gestaan hebben. 

In het boek Zin in jezelf staat dat het voorkomt dat kinderen in groepjes masturberen, maar kinderen worden in het boek niet aangespoord om dat ook te doen. Zo staat er bijvoorbeeld: ‘Sommige jongens vinden het leuk en stoer om met elkaar te masturberen en te kijken wie het beste is en het snelst kan klaarkomen.’ Verder staat er dat kinderen het leuk vinden om elkaar spannende verhalen te vertellen: ‘Dan lijkt het wel een wedstrijd. Daar is niets op tegen als alleen jongens meedoen die het ook willen.’

Vooral aan die laatste zin ligt gevoelig bij Gezin in Gevaar. Die zin spoort kinderen wel nog altijd niet expliciet aan om te masturberen. Het vertelt ouders en docenten louter dat er niets problematisch aan de hand is als ‘alleen jongens meedoen die het ook willen’.

Seksuoloog Peter Leusink bevestigde in februari 2024 aan Pointer dat ‘in de schoolklas niet wordt geleerd hoe je moet masturberen’. Pointer beoordeelt de bewering daarom als desinformatie.