Factcheck: nee, het WEF en Yuval Noah Harari willen complotdenkers niet ‘elimineren’

Volgens verschillende alternatieve media hebben het World Economic Forum (WEF) en de Israëlische historicus Yuval Noah Harari gezegd dat ze complotdenkers zouden willen ‘bannen en elimineren’. Bronnen voor die citaten worden echter niet vermeld en zijn nergens terug te vinden.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 29 juli 2023 kopte de Nederlandse alternatieve nieuwssite Frontnieuws (hier gearchiveerd): ‘Top WEF-functionaris: “Gevaarlijke samenzweringstheoretici moeten worden geëlimineerd”.’ De uitspraak zou dus gedaan zijn door een lid van het World Economic Forum (WEF). Wie deze WEF-functionaris is, vermeldt het artikel niet, maar uit de afbeelding en inleiding valt af te leiden dat de auteur van het artikel op de Israëlische historicus Yuval Noah Harari doelt.

Het citaat ging ook rond op andere alternatieve nieuwssites zoals Azernews (hier gearchiveerd) en The People’s Voice (hier gearchiveerd) en werd duchtig gedeeld op sociale media. Zo werd een Engelstalige versie op 31 juli 2023 gedeeld in de Facebook-groep Stop De Leugens (hier gearchiveerd).

Op het sociale medium X (voorheen Twitter genoemd) kreeg de claim nog meer tractie. Daar deelde een bekend Amerikaanse account op 31 juni deze tweet (hier gearchiveerd) met een foto van een van de artikels. De tweet werd al 38.000 keer geliked en 2,6 miljoen twitteraars zagen hem al op hun tijdlijn passeren. 

Harari is geen WEF-functionaris

Anders dan Frontnieuws suggereert, is Yuval Noah Harari geen ’top WEF-functionaris’. In deze factcheck van het Duitse persagentschap dpa werd een soortgelijke claim al weerlegd. Volgens dpa heeft  Harari geen officiële functie hebben binnen het WEF. Harari is als historicus, auteur en opiniemaker al vaak te gast geweest op evenementen van het WEF, maar in eigen naam, en niet als ‘WEF-functionaris’.

Foute interpretatie van interview

In het hele artikel komt de auteur nooit terug op de titel. De tekst draait vooral om uitspraken uit een gesprek tussen Harari en podcasthost Lex Fridman dat op 17 juni op YouTube werd gepubliceerd. Bij het bekijken van de video horen we Harari nergens spreken over ‘elimineren’. Ook in het transcript van dat interview komt de quote niet voor. Geen enkele van de links waarnaar het artikel verwijst, bevat een verklaring voor de quote. 

In het interview met Lex Fridman doet Harari op [1:55:19] wel een andere uitspraak: ‘Complotdenkers claimen vaak dat een deel van de wereld aan de oorsprong van al het kwaad ligt, wat hen ertoe leidt om na te denken over het uitroeien van dat deel van de samenleving. Dat kan leiden tot historische vergissingen zoals het nazisme.’ Harari wil dus zelf geen complotdenkers ‘elimineren’, maar vreest dat sommige complotdenkers uit zijn op het ‘uitroeien’ van wie zij als ‘oorsprong van het kwaad’ zien. 

Het is niet de eerste keer dat WEF-criticasters een uitspraak van Harari fout interpreteren. Zo was er enkele maanden geleden veel te doen rond een opiniestuk dat Harari in 2018 schreef voor het Britse dagblad The Guardian. Dat stuk had als titel: ‘De mythe van vrijheid’, en daaruit leidden sommigen af dat Harari de vrije wil zou willen ‘afschaffen’. Uit deze factcheck blijkt dat dit een foute interpretatie was.

Door het internationale karakter van de claim, werd die ook door andere factcheckers geëvalueerd. USA Today en Lead Stories kwamen allebei ook tot de conclusie dat de claims ongegrond zijn. Volgens die laatstgenoemde zou The People’s Voice bovendien in het verleden al meerdere foutieve verhalen hebben gelanceerd.