Factcheck: nee, het resultaat van een coronasneltest ligt niet vooraf vast

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Facebook worden foto’s gedeeld van verpakkingen van wattenstaafjes voor coronasneltests met de opschriften ‘Positive Control’ of ‘Negative Control’. In de bijschriften wordt gesteld dat daarmee het bewijs is geleverd dat het resultaat van een coronasneltest vooraf vastligt. Dat klopt niet. De afgebeelde verpakkingen bevatten controlewattenstaafjes. Die worden niet gebruikt om stalen bij mensen af te nemen, maar om na te gaan of de test werkt.

Op 22 november post een Nederlandse vrouw onderstaand bericht op haar Facebookpagina.

Op de foto zien we twee verpakkingen van een ‘Covid-19 Ag Rapid Test Device’, een coronasneltest. Op een van de verpakkingen staat, in het rood, ‘Positive Control’, op de andere staat ‘Negative Control’, in het groen.

Uit deze foto, die door heel wat socialemediagebruikers wordt gedeeld, maken mensen op dat de uitslag van een coronasneltest – positief of negatief – dus al van tevoren vast zou liggen.

Dat is ook wat moet blijken uit het verhaal dat deze vrouw – net als vele andere Facebookgebruikers – bij de foto heeft geplaatst. Ze schrijft: ‘Ze hebben toegegeven dat in het rode zakje met testen staafjes besmet zijn met het virus en in de groene niet. Dit is dus om de cijfers hoog te houden en zoveel mogelijk mensen en kinderen te vaccineren.’

Controle

Zoals op de verpakkingen te zien is, gaat het om de covid-19-sneltest Panbio van de Amerikaanse fabrikant Abbott. Die test wordt verkocht in een pakket met 25 testapparaten en evenveel extractiebuisjes en dopjes. Maar de set bevat ook een wattenstaafje voor negatieve controle en een wattenstaafje voor positieve controle, zo blijkt uit de brochure.

Het zijn die controlewattenstaafjes die in de twee verpakkingen op de gedeelde foto zitten. ‘Iedere testkit bevat een positieve en een negatieve controlewattenstaaf, om er zeker van te zijn dat de test correct functioneert’, verklaarde een woordvoerder van Abbott in januari 2021 al aan de Duitse factcheckers van dpa. ‘De controlewattenstaafjes zijn geen onderdeel van de test die bij een patiënt wordt afgenomen.’ De woordvoerder voegde er ook aan toe dat het positieve controlewattenstaafje geen besmettelijk virus bevat, maar een in het laboratorium gemodificeerd eiwit van het coronavirus, dat niet besmettelijk is.

In de gebruiksaanwijzing van de test staat dat de controles bijvoorbeeld kunnen worden uitgevoerd bij het ontvangen van een nieuwe lading tests, of met vaste tussentijden, zoals opgelegd door de lokale voorschriften of door de kwaliteitsprocedures van de instantie die de tests uitvoert.

De gebruiksaanwijzing bevat ook de waarschuwing dat de controlewattenstaafjes niet mogen worden gebruikt om een staal bij mensen af te nemen. In de testkit zitten nog andere wattenstaafjes, die wél bedoeld zijn om een staal in de neus af te nemen.

Professor microbiologie Katrien Lagrou (UZ Leuven) bevestigt het bovenstaande. ‘Op de afbeeldingen zien we het materiaal dat de fabrikanten ter beschikking stellen om te checken of de test correct werkt en uitgevoerd wordt’ ,zegt Lagrou. ‘Labo’s zijn verplicht om regelmatig controles uit te voeren om eventuele problemen te detecteren. Dat is een standaardprocedure, niet alleen voor de coronasneltesten, maar ook voor andere diagnostische testen.’

Soortgelijke foto’s, met coronasneltesten van een ander merk, worden al sinds februari 2021 gedeeld, ook met bijschriften in andere talen, onder meer in het Frans, Duits, Indonesisch en Hongaars. AFP Factcheck Nederland verifieerde al een identieke bewering met dezelfde foto op 22 februari 2021. Factcheckteams van AFP Duitsland, Oostenrijk en Maleisië publiceerden hierover al een factcheck in april 2021.