Factcheck: nee, het klopt niet dat 40 Oekraïense kinderen gestorven zijn bij geheime vaccinproeven van Pfizer in Kiev

Op sociale media circuleert de bewering dat vaccinproducent Pfizer in Kiev geheime proeven zou hebben opgezet waarbij 40 Oekraïense kinderen zouden overleden zijn. Dat klopt niet. Het blijkt te gaan om een verzonnen verhaal dat via een netwerk van Russische websites de wereld werd ingestuurd.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 8 februari verschijnt onderstaande post op een X-account met 25.800 volgers.

‘Meer dan 40 dode kinderen door ernstige schendingen van medische en ethische normen’, meldt het bericht, dat ook een TikTok-filmpje bevat. Daarin zien we een vrouw die zich voorstelt als ‘Anna Sakhno’. Ze draagt een witte doktersjas, een beschermingsbril en een mondmasker en ze spreekt haar volgers toe in het Engels.

Ze zegt dat ze werkt voor farmabedrijf Pfizer in de Oekraïense hoofdstad Kiev, en dat ze schokkend nieuws heeft: bij geheim onderzoek naar een ‘nieuwe generatie coronavaccins voor kinderen’ zou er in Oekraïne ‘geëxperimenteerd’ worden op nietsvermoedende proefpersonen. 

Er zouden al 40 kinderen gestorven zijn, beweert ‘Sakhno’, maar het Oekraïense ministerie van Volksgezondheid en president Volodymyr Zelensky zouden dat toedekken.  

Verzonnen

Het verhaal blijkt verzonnen. ‘Sakhno’ toont in haar filmpje documenten die zogenaamd afkomstig zijn van het recente project waarnaar ze verwijst, maar waarop bovenaan nog het oude Pfizer-logo staat, dat de vaccinproducent al in 2021 afvoerde. 

Bovendien blijkt het vaccinnummer dat de documenten vermelden niet te bestaan, en is in publieke databanken van lopende klinische onderzoeken geen enkel kindervaccinatieonderzoek in Kiev terug te vinden. 

Een woordvoerder van het Europese hoofdkantoor van Pfizer deelde aan de Oekraïense factcheckers van Stop Fake mee dat het bedrijf geen vrouw met de naam ‘Anna Sakhno’ in dienst heeft, en dat Pfizer sinds de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 geen nieuwe klinische onderzoeken heeft opgestart in het land. 

Zoals journalist Rien Emmery eerder al uitlegde in Knack, werd het nepverhaal over de ‘dodelijke vaccinproeven’ aanvankelijk verspreid via de website van de Chicago Chronicle, zogezegd een nieuwsmedium uit de gelijknamige Amerikaanse stad.

Honderd jaar geleden bestond er in Chicago wel degelijk een krant met die naam, maar nu blijkt het te gaan om een site die claimt te zijn opgericht in 2021 maar in werkelijkheid pas op 18 januari 2024 geregistreerd werd. 

Met de nieuwe site bleek wel iets vreemds aan de hand. Op de ‘Over ons’-pagina stonden tot voor kort nonsensicale teksten in het Latijn. Links liepen dood, en verschillende artikels bevatten stukken in het Russisch die de makers klaarblijkelijk vergaten te vertalen. Het bedrijf dat de hosting van de Chicago Chronicle verzorgde, heeft de website ondertussen offline gehaald.

Het verhaal van ‘Anna Sakhno’ was, zo legde Emmery uit, ook terug te vinden op verschillende Russische websites uit het zogenaamde Portal Kombat-netwerk. Die cluster van 193 Russische propagandasites werd in februari door onderzoekers van het Franse cyberveiligheidsagentschap Viginum blootgelegd. Zowel in Oekraïne als in West-Europese landen probeert het netwerk de bevolking te beïnvloeden met nepnieuws en pro-Kremlinboodschappen.

Ook de Georgische factcheckers van Myth Detector en de Ierse factcheckers van Logically onderzochten de claim. Zij kwamen tot dezelfde conclusie.