Factcheck: Nee, het gebruik van een mondmasker leidt niet tot gezondheidsproblemen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Facebook en Instagram circuleert een Engelstalige afbeelding waarin de gezondheidsproblemen worden opgelijst die je zou krijgen wanneer je een mondmasker draagt. Enkele van die claims zijn volgens longartsen onjuist, andere zijn correct maar hebben niets met mondmaskers te maken.

Wat happens when you wear a face mask is de titel van een Engelstalige afbeelding die Miek Maes, een vrouw uit Diepenbeek die werkt als gezondheidstherapeute, op haar eigen Facebookpagina en op die van haar zaak post.

We willen Miek Maes vragen waar zij de afbeelding haalde en waarom ze die deelde, maar kunnen haar helaas niet bereiken, niet via het telefoonnummer dat op haar website staat en niet via e-mail.

De afbeelding is volgens het logo afkomstig van Dr. Joyce Ashton. Volgens haar Instagramaccount met meer dan 6000 volgers werkt zij voor Centers For Advanced Medicine, een Amerikaans centrum voor alternatieve geneeskunde. Ashton deelde de bewuste afbeelding op haar Instagramaccount, waar deze door twee onafhankelijke Amerikaanse factcheckers als ‘gedeeltelijk onjuist’ werd bestempeld.

Foute informatie

Volgens de twee longartsen die wij raadpleegden, bevat de afbeelding meerdere foute claims. We beginnen met de claim links bovenaan: het dragen van een mondmasker zou zorgen voor een verlaagde zuurstofconcentratie in de ingeademde lucht, wat zou leiden tot hypoxia of zuurstofgebrek.

Volgens longarts Thomas Malfait (UZ Gent) is dat klinkklare onzin. ‘Vanuit fysiologisch standpunt kan dat niet. Om het zuurstofniveau te verlagen, zou een masker zuurstof moeten tegenhouden, maar zuurstofmoleculen zijn veel fijner dan de mazen van een mondmasker en passeren dus zonder probleem. De lucht die je inademt is dezelfde als die aan de buitenzijde van het masker en bevat niet minder zuurstof. Verpleegkundigen en chirurgen dragen dag in dag uit mondmaskers, en voor zover ik weet is er bij hen geen melding van verlaagde zuurstofconcentraties.’

Professor Annelies Janssens, longarts aan UZ Antwerpen, komt tot hetzelfde oordeel: ‘Geen enkel mondmasker houdt zuurstofpartikels tegen. Een chirurgisch mondmasker is trouwens nooit volledig afgesloten. Er zijn veel kleine openingen, zodat bij het in- en uitademen de zuurstof perfect door kan.’

Verhoogde CO₂

Ook de tweede claim, dat het dragen van een mondmasker zou leiden tot een verhoogde CO₂-concentratie in de ingeademde lucht, wat dan weer zou leiden tot hypercapnia, is volgens de artsen niet correct.

Professor Janssens: ‘Hypercapnia is de wetenschappelijke term voor verhoogde CO₂-concentraties in het bloed. Die verhoogde concentraties krijg je omdat je minder goed in- en uitademt dan normaal. Dat kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een probleem met de ademhalingsspieren of een verlaagde longcapaciteit waardoor je minder lucht kunt in- en uitademen.’

‘Als je door die falende ademhaling geen grote luchtvolumes kunt verplaatsen, dan ga je CO₂ ophouden in de longen en krijg je hyperkapnie. Maar dat heeft niets met mondmaskers te maken. Een mondmasker is geen gesloten systeem en verandert de ademhaling niet, aangezien het zuurstof en koolstofdioxide (CO₂) perfect doorlaat.’

‘En zelfs als er een lichte verhoging van CO₂ zou zijn, dan is het lichaam in staat om dat te neutraliseren’, legt Janssens uit. ‘Dat is ook wat er gebeurt bij een zware inspanning, die heel veel CO₂-productie genereert.’

Cortisol

Ook de claim linksonder – dat een mondmasker ons zenuwstelsel zou aanzetten tot een verhoogde ‘vecht-of-vluchtreactie’, wat dan weer zou leiden tot de verhoging van het stresshormoon cortisol – klopt volgens de artsen niet.

Janssens: ‘Die klacht heeft niets met mondmaskers te maken. De beschreven reactie doet zich inderdaad voor bij angst of stress, maar een mondmasker is daarvan niet de oorzaak. Ik begrijp dat een pandemie mensen stress kan bezorgen, maar een masker verhoogt die stress niet. Stel dat je met een kogelvrij vest naar oorlogsgebied trekt, dan zul je waarschijnlijk veel stress ervaren, maar je kogelvrij vest is niet de oorzaak van die stress.’

Bloeddruk

Ook de verhoogde bloeddruk (claim rechtsboven) is geen gevolg van het dragen van een masker. ‘Een verhoogde bloeddruk is een van de gevolgen van stress, maar ook dat heeft niets met een mondmasker te maken’, zegt dokter Malfait. ‘Tenzij je nerveus zou zijn, bijvoorbeeld omdat je het dragen ervan niet gewoon bent. Maar dat gaat snel over.’

Dat een mondmasker je immuunsysteem onder druk zou zetten, is evenmin wetenschappelijk gestaafd. ‘Als je immuunsysteem minder goed werkt, dan ben je uiteraard vatbaarder voor infecties, maar er is geen enkel bewijs dat het dragen van een mondmasker een invloed zou hebben op je immuunsysteem’, zegt Malfait.

‘De laatste claim, dat mensen met een hartprobleem of een luchtwegaandoening een grotere kans hebben om een levensbedreigende aandoening te ontwikkelen, klopt uiteraard wel’, zegt professor Janssens. ‘Dat is evident, en we zien ook bij covid-19 dat die patiënten een groter risico lopen. Maar ook dat heeft in de verste verte niets met mondmaskers te maken.’

Waarschuwing

Net onder de titel van de afbeelding wordt verwezen naar een waarschuwing die op alle mondmaskerverpakkingen zou staan, namelijk dat mondmaskers ‘niet effectief zijn in het buitenhouden van virussen’.

‘Op Europese verpakkingen heb ik dit in geen geval zien staan’, zegt longarts Malfait. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG), dat in België bevoegd is voor medische hulpmiddelen, schrijft in een mail ‘dat er geen dergelijke waarschuwing op de verpakking van CE-gemarkeerde chirurgische mondmaskers staat’.

Het Leuvense bedrijf Xpect, dat mondmaskers importeert, laat weten dat de Europese regelgeving geen waarschuwingen zoals die op afbeelding oplegt. ‘Dat lijkt ons iets Amerikaans, omdat men zich in de VS nooit voldoende kan indekken tegen juridische procedures’, schrijft het bedrijf in een mail.