Factcheck: nee, het coronavaccin van AstraZeneca bevat geen ‘weefsel van een foetus’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Het covid-vaccin van Oxford-AstraZeneca zou longweefsel bevatten van een geaborteerde foetus, volgens een video op Facebook. Dat klopt niet. Het vaccin bevat slechts een minieme hoeveelheid DNA van cellen uit een cellijn die oorspronkelijk begon bij celweefsel van een geaborteerde foetus.

Op 16 november plaatst een Nederlandse vrouw een video op haar Facebookaccount. In de video horen we twee vrouwen in het Engels het coronavaccin van Oxford-AstraZeneca bespreken. Uit hun eigen onderzoek zou blijken dat het vaccin ‘longweefsel bevat van een 14 weken oude, geaborteerde foetus’. De video wordt 220 keer gedeeld, 6600 keer bekeken en 19.700 mensen zien hem op hun tijdlijn passeren.

In de video is er sprake van ‘AstraZeneca’, het farmaceutisch bedrijf dat in samenwerking met de universiteit van Oxford een van de nieuwe coronavaccins heeft ontwikkeld ‘MRC-5’ wordt vernoemd, de video toont bovendien de Wikipediapagina over MRC-5. Wanneer we de twee termen samen googelen krijgen we volgend resultaat.

De eerste vier zoekresultaten blijken factchecks te zijn van de video door Reuters, Politifact, AFP en FullFact.

De video werd oorspronkelijk live uitgezonden op Facebook op 15 november, in de Facebookgroep We Are Vaxxed. In de video wordt verwezen naar een wetenschappelijke studie over het covid-vaccin van Oxford-AstraZeneca. In die studie komt ook de term ‘MRC-5’ voor.

MRC-5 is een ‘cellijn’ die oorspronkelijk is ontwikkeld in 1966 met cellen van een geaborteerde foetus. MRC-5 is een onsterfelijke cellijn, wat wil zeggen dat wetenschappers de cellen oneindig kunnen reproduceren.

Viroloog David Matthews (Universiteit van Bristol) is een van de auteurs van de studie waarnaar de video verwijst. Hij zei aan Reuters: ‘Veel virusvaccins zijn gemaakt in cellen die afstammen van embryonale menselijke cellen, waarna het vaccin wordt gezuiverd van die cellen. De meeste van die cellijnen stammen oorspronkelijk af van celweefsel van foetussen die in de jaren 60 en 70 zijn geaborteerd, waarna die cellen in laboratoria over de hele wereld verder zijn gekweekt.’

De mensen van We Are Vaxxed hebben zijn studie echter verkeerd geïnterpreteerd, aldus Matthews: ‘Ons onderzoek bekeek hoe het Oxfordvaccin zich gedraagt in een genetisch normale menselijke cel. Het vaccin is niet gemaakt van MRC-5-cellen.’De studie had tot doel om de effectiviteit van het vaccin te testen, nog voor het op mensen werd getest, en daarvoor werden dus MRC-5-cellen gebruikt. AstraZeneca-woordvoerder Jenny Hursit ontkent ook dat de MRC-5-cellijn werd gebruikt om hun vaccin te ontwikkelen.

Een andere cellijn, HEK 293, werd door AstraZeneca wél gebruikt om het vaccin te ontwikkelen. De oorsprong van die cellijn is een foetus die in de jaren 70 werd geaborteerd in Nederland. Daarvan werden de niercellen verder gekweekt in een celcultuur.

Beide cellijnen bevatten echter geen origineel weefsel van een foetus, het gaat over gekloonde cellen die worden gebruikt ‘als fabrieken om het vaccin te produceren’.

AstraZeneca gebruikt gemodificeerde coronaviruscellen die gekweekt zijn in cellen van de cellijn HEK 293. Die ‘fabriekcellen’ zijn echter zo weggezuiverd dat het finale vaccin slechts een picogram, een miljoenste van een miljoenste gram, van het DNA van die cellijn bevat. En zelfs de gekweekte cellen in die cellijn bevatten dus geen originele cellen meer van foetussen.