Factcheck: Nee, Gentse manifestatie resulteerde niet in stijging coronabesmettingen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

De Facebookpagina ‘Gent Wake Up’ publiceerde een bericht dat een ‘gedoogde betoging’ op 1 juni in verband brengt met ‘nieuwe covid-besmettingen’. Het misleidende bericht werd offline gehaald nog voor het verschijnen van deze factcheck. Op 18 juni kwam het bericht echter opnieuw online met meer uitleg.

Meer dan 6000 mensen volgen de Facebookpagina Gent Wake Up. De beheerders van die pagina plaatsen op 13 juni een afbeelding online over een ‘gedoogde betoging’ die in verband wordt gebracht met ‘nieuwe covid-besmettingen, vooral in Gent’. Knack begon aan een factcheck maar op 16 juni werd het bericht verwijderd. Daardoor is het bereik dat het bericht haalde, toen het nog online stond, niet meer te achterhalen.

Dit is een screenshot van het verwijderde bericht.

De post bevat twee feitelijke claims, telkens gestaafd met een illustratie. We onderzoeken beide zaken op hun waarheidsgehalte en bekijken ten slotte de link tussen beide.

Claim 1

De eerste claim: ‘1 juni – Burgemeester gedoogt betoging 500 mensen in Gent’. Op 1 juni vond er een manifestatie plaats in Gent naar aanleiding van de dood van de zwarte Amerikaan George Floyd door politiegeweld. Onder andere VRT NWS, Het Nieuwsblad en HLN berichtten daar toen over.

Die media spreken over een opkomst van 350 tot 500 mensen. Volgens de organisatoren ROSA, Blokbuster en Actief Linkse Studenten & Scholieren waren er meer dan 500 aanwezigen. De politie schat de opkomst op 400.

De vraag die overblijft: gedoogde de burgemeester van Gent de betoging? We nemen contact op met de Gentse burgemeester Mathias De Clercq (Open VLD): ‘De manifestatie van 1 juni was niet toegelaten, dit is op voorhand duidelijk gecommuniceerd aan de organisatoren.’

Gedogen is echter een rekbaar begrip. Volgens de site Sceptr besloot de burgemeester ‘uiteindelijk te laten begaan’. Volgens de organisatoren was er sprake van ‘repressie tegen legitiem protest’. De feiten worden dus verschillend geïnterpreteerd.

Die feiten zijn de volgende. Op voorhand was er overleg tussen de politie en de organisatoren. De manifestatie werd vóór 1 juni publiekelijk verboden door de burgemeester en de politie. Tijdens de manifestatie kregen twee leden van de organisatie een GAS-boete van 350 euro. Dat bevestigen alle betrokkenen met die we contact hadden: de organisatie, de politie en de burgemeester.

Claim 2

De tweede claim: ’13 juni – Sciensano rapporteert nieuwe covid-besmettingen, vooral in Gent’. Het wetenschappelijk instituut Sciensano rapporteert dagelijks nieuwe covid-besmettingen op zijn website. De vraag is of die besmettingen zich ‘vooral in Gent’ bevinden.

We doen navraag bij Sciensano. ‘Als we naar de incidentie per gemeente kijken van de voorbije veertien dagen, zien we dat er in en rond Gent niet uitzonderlijk veel gevallen zijn bijgekomen’, zegt woordvoerder Wesley Van Dessel. ‘Integendeel zelfs. Het zwaartepunt lag eerder in Limburg.’

De data van het aantal nieuwe besmettingen per gemeente is publiek raadpleegbaar. De laatste weken waren er in Gent maar enkele gevallen per dag en er waren ook niet elke dag nieuwe gevallen. ‘Die situatie is zeker niet uitzonderlijk voor een grote stad’, zegt Van Dessel.

De afbeelding van Gent Wake Up bevat ook een kaart met de besmettingen. ‘Dat kaartje komt niet van Sciensano’, zegt Van Dessel. ‘Het lijkt ook fout te zijn.’ De gegevens op de kaart zijn moeilijk leesbaar, maar het zou gaan over vijf nieuwe gevallen op 13 juni. Meer naar het oosten op het kaartje is nog een gemeente te zien met een hoger aantal. Dus ook dit kaartje bevestigt niet de these dat er ‘vooral in Gent’ nieuwe covid-besmettingen zijn.

Meer besmettingen door betoging?

Door beide claims samen te plaatsen in één afbeelding lijkt er een link te zijn tussen beide stellingen. Kan de manifestatie in Gent voor meer covid-besmettingen zorgen?

Politieagent Matto Langeraert was aanwezig bij de manifestatie: ‘De organisatoren hadden op het plein kruisjes gezet met de nodige afstand. Daar hebben de mensen zich opgesteld, iedereen had een mondmasker aan en de actie is zeer rustig verlopen. Er zijn geen incidenten geweest. Heel de manifestatie heeft 20 à 25 minuten geduurd.’

De beelden die verschenen in de media bevestigen die gang van zaken. Ook de foto in de post van Gent Wake Up toont hoe deelnemers afstand houden van elkaar. Het enige tegenvoorbeeld vinden we in het reeds aangehaalde artikel van Sceptr. Dat medium publiceert deze tweet.

https://twitter.com/NielsGeerinck/status/1267466040398790658Niels Geerinckhttps://twitter.com/NielsGeerinck

In Gent gelden de corona en anti-samenscholingsmaatregelen klaarblijkelijk niet. Wanneer het doel ‘nobel’ lijkt, knijpen de bevoegde instanties graag een oogje toe. Maar let op wanneer u mensen in uw tuin wilt ontvangen die je al maanden niet gezien hebt, Stasi hört mit. pic.twitter.com/0CRNTswaay

— Niels Geerinck (@NielsGeerinck) June 1, 2020

‘Na de manifestatie zijn mensen die elkaar kennen wel dichter gekomen als ze in dezelfde bubbel zaten’, zegt organisator Michael Bouchez. Of de mensen, die op de bovenstaande foto dichter bij elkaar staan, effectief in dezelfde bubbel zaten, valt niet te achterhalen.

Een deelnemer aan de manifestatie, die anoniem wenst te blijven, zegt erover: ‘De meeste mensen gingen meteen naar huis, maar enkele mensen bleven wat te lang babbelen en met elkaar praten. Niet dat dat erger was dan de gemiddelde winkelstraat.’

‘Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het op dit moment pure speculatie om een uitspraak te doen over een eventuele link tussen de betogers en het aantal gevallen in Gent veertien dagen later’, zegt Van Dessel van Sciensano . ‘Zo is bijvoorbeeld niet duidelijk waar de betogers uit Gent precies vandaan kwamen. Eventuele effecten zien we op dit moment niet in de cijfers.’

Van Dessel: ‘Social distancing en het dragen van maskers op drukke plaatsen behoren tot de gouden tips om je te beschermen tegen het virus. Het is dus op dit moment nog altijd beter om voorzichtig te blijven, want het virus is niet verdwenen. Of de betogingen een effect zullen hebben op de cijfers, gaan we maar twee à drie weken na de feiten kunnen zien.’

Reactie Gent Wake Up

We vragen een reactie over de verwijderde post aan Gent Wake Up: ‘We hebben beslist die post offline te halen omdat – hoewel er een correlatie bestaat tussen grote samenscholingen en covid-besmettingen – er toen geen bewijs was van een oorzakelijk verband tussen de betoging en de covid-besmettingen. We zijn ontevreden met de manier waarop sommige media opiniëren in plaats van rapporteren en moeten onszelf strenge normen opleggen. Als er iets gepost wordt waarvan leden vinden dat het niet wetenschappelijk onderbouwd is, dan doen we de post weg.’

Op 18 juni plaatst Gent Wake Up een bericht online over deze factcheck, die toen nog moest verschijnen, en over de reden waarom ze de post eerder offline haalden. Bij dat bericht plaatsen ze wederom de afbeelding die het onderwerp is van deze factcheck.