Factcheck: nee, foto’s van poppen in ziekenhuisbedden maken van coronacrisis geen ‘Muppetshow’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media doen collages de ronde van poppen in ziekenhuisbedden, die zouden worden gebruikt ‘om mensen schrik aan te jagen’, zodat ze zich zouden laten vaccineren. Dat klopt niet. De oorspronkelijke context van de gedeelde foto’s maakt dat duidelijk.

Een lezer van Knack brengt ons op de hoogte van beelden die hij op Facebook tegenkwam: ‘De beelden moeten zogenaamd bewijzen dat covid een hoax is.’ Hij stuurt ons een link naar het Facebookbericht.

Op 18 oktober plaatst een Vlaamse man een fotocollage op Facebook met als bijschrift ‘Muppetshow’ en een link naar een video van het Brits-Amerikaanse poppenprogramma The Muppet Show. De foto’s uit de collage tonen poppen in een ziekenhuissetting. De collage wordt 10 keer gedeeld en bereikt zo 2100 mensen. Dat is niet ontzettend veel, maar sommige van de beelden doken al vaker online op zonder context of in een misleidende context.

In een commentaar maakt de auteur van de Facebookpost duidelijk dat hij deze foto’s linkt aan de coronacrisis en de vaccinatiecampagne daartegen: ‘Het begint echt op kolder te lijken… Wat ze allemaal niet proberen om mensen toch maar schrik aan te jagen en achter een spuit te laten lopen. Ik vind het één grote Muppetshow!!’

We gaan op zoek naar de oorspronkelijke context van de drie afbeeldingen.

Afbeelding 1

De eerste foto heeft Knack al eens onderzocht, de volledige factcheck van dit beeld kunt u hier lezen. De foto toont geen afdeling Intensieve Zorg van een ziekenhuis, maar een opleidingslokaal in een medische school, waar medische handelingen worden geoefend op poppen. Die school werd bezocht door de Zwitserse minister van Binnenlandse Zaken Alain Berset, de man links op de foto.

Afbeelding 2

Ook op de tweede afbeelding zien we een man in pak bij een ziekenhuisbed met daarin een pop. We laden de foto op bij Google Afbeeldingen en komen zo uit bij een artikel van de Poolse krant Fakt van 28 september 2021 met als titel ‘Foto van gezondheidsminister met pop zorgt voor opschudding op het internet’.

Volgens dat artikel werd een foto van de Poolse Gezondheidsminister Adam Niedzielski gebruikt door vaccintegenstanders als ‘bewijs dat de coronacrisis niet echt is’.

Wat de foto in werkelijkheid toont, is de opening door Niedzielski van een medisch opleidingscentrum aan de staatsuniversiteit Jan Grodek in de zuidoostelijke Poolse stad Sanok op 21 september 2021. Ook hier ging het dus om een bezoek van een minister aan een opleidingscentrum en niet aan een corona-afdeling in een ziekenhuis.

Ook de erkende factcheckers van het Duitse persagentschap dpa onderzochten deze foto en concludeerden: ‘Het is onzin om bij deze foto te insinueren dat de coronapandemie in scène wordt gezet. De foto werd in een hele andere context genomen en door Poolse media ook in die juiste context verspreid.’

Afbeelding 3

De derde afbeelding is op zichzelf weer een collage. We lijken een twitterbericht te zien (linksboven), een screenshot van een website (rechtsboven) en een foto met het hoofd van een pop rood omcirkeld (onderaan).

Het screenshot rechtsboven blijkt afkomstig van het coronadashboard van de Nederlandse overheid voor de regio Groningen (rode kaders). De cijfers verschillen omdat het screenshot op Facebook eerder werd genomen. (De cijfers rechts tonen de waarden verkregen op woensdag 20 oktober.)

Bij de twee andere beelden valt meteen op dat de onderste foto eigenlijk een uitvergroting is van de de foto bij het Twitterbericht. We zoeken uit of het een echt screenshot van een Twitterbericht is. Daarvoor googelen we een deel van de tekst tussen aanhalingstekens.

Zo komen we uit bij onderstaand Twitterbericht, dat overeenkomt met het screenshot op Facebook. We lezen ‘Vandaag bezoekt Hugo De Jonge (de Nederlandse minister van Volksgezondheid, nvdr.) Groningen, Peter van der Voort, hoofd ic (Intensieve Zorg, nvdr.) UMCG (Universitair Medisch Centrum Groningen, nvdr.) zal hem daar kennis laten maken met ongevaccineerde patiënt x die al sinds juni in coma ligt.’ Onder de tweet staat een foto met pop met het bijschrift ‘Peter van der Voort op de ic-afdeling van het UMCG’.

Onder deze tweet zien we een tweede tweet van dezelfde auteur. Daarin schrijft hij: ‘En wie denkt dat ik deze shit verzin of photoshop’, gevolgd door een link naar een artikel van RTV Noord, de regionale televisie- en radiozender van de Nederlandse provincie Groningen.

Op 13 oktober verscheen een interview met de baas van de afdeling Intensieve Zorg van het UMCG met als titel ‘Ik maak me meer zorgen over besmettingen dan De Jonge’. In het stuk wordt niet geschreven dat De Jonge het UMCG bezoekt. Voor enig recent bezoek van De Jonge aan het UMCG vinden we geen bewijs en het ziekenhuis ontkende het ook na een vraag van de factcheckers van dpa.

Alleen wordt er in het artikel van RTV Noord gesteld dat van der Voort zich zorgen maakt over de laconieke houding van De Jonge over de stijgende coronacijfers in een radio-interview.

In het interview van RTV Noord vinden we de foto waarbij Van der Voort poseert bij het bed met pop, maar wel met een ander onderschrift: ‘Peter van der Voort bij een oefenpop op de ic-afdeling van het UMCG’. Er wordt dus expliciet vermeld dat het om een oefenpop gaat.

Werd het bijschrift op Twitter dan gemanipuleerd? Via het internetarchief archive.org vinden we een oudere versie van het interview van RTV Noord. Toen het stuk online kwam, op 13 oktober, was het onderschrift bij dezelfde foto wel degelijk ‘Peter van der Voort op de ic-afdeling van het UMCG’.

We nemen contact op metde redactie van RTV Noord met de vraag waarom ze het bijschrift hebben gewijzigd, maar we kregen tot op heden geen antwoord. De factcheckers van dpa ontdekten dat de foto van Van der Voort op 18 maart 2020 werd gemaakt door fotograaf Corné Sparidaens voor het persbureau ANP. In het bijschrift van de foto in de ANP-beeldbank is te lezen: “Van der Voort op het gedeelte van IC-afdeling (met oefenpop Annie) waar toekomstige patiënten met coronavirus komen te liggen.” De foto werd dus gemaakt in de stilte voor de storm in het Groningse ziekenhuis, voordat coronapatiënten op deze speciale IC-afdeling kwamen te liggen.