Factcheck: nee, foto bewijst niet dat Israël anno 2021 witte fosfor gebruikt als chemisch wapen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Waarschuwing: deze factcheck bevat schokkende beelden. Op Instagram circuleert een foto die zou bewijzen dat Israël in het huidige conflict met Palestina witte fosfor gebruikt, een chemisch wapen. Het blijkt te gaan om de foto van een kind dat verminkt raakte door een aanval met witte fosfor in 2009, in de Afghaanse hoofdstad Kaboel.

Op 15 mei plaatst de Instagrampagina rappelons.nous, die 74.300 volgers heeft, een screenshot online. Instagram bestempelt het beeld als ‘gevoelige inhoud’, omdat het ‘mogelijk gewelddadige of expliciete inhoud’ bevat.

We zien de foto van een zwaar verminkt kind. Boven de foto staat in het Frans: ‘Israël gebruikt witte fosfor (een chemisch element dat brandt bij huidcontact) tegen Palestijnse burgers, hoe ver zullen ze gaan in de gruwel? Ze vermoorden iedereen en laten hun doelwit afzien, het zijn duivelse schepsels!’ De afbeelding krijgt 3676 vind-ik-leuks en 37.000 mensen zien ze op hun tijdlijn passeren.

Bron?

We zoeken de oorspronkelijke bron van het bericht. We googelen de Franse tekst tussen aanhalingstekens om de exacte woorden in dezelfde volgorde terug te vinden.

We krijgen slechts twee zoekresultaten, die ons beide naar Twitter leiden. De afbeelding toont twee Twitterberichten van 12 mei 2021: een dat de tekst bevat, het andere met de foto.

Beide tweets zijn van @maghreboff, dat zich ‘de enige officiële account van de Maghreb’ noemt, met vlagjes van Tunesië, Marokko en Algerije erbij.

De account werd aangemaakt in januari 2020 en heeft slechts 100 volgers. Dat laatste doet vermoeden dat het hier niet om een officiële account van de Maghreb-landen gaat.

Bron van de foto?

Toont de foto een Palestijns slachtoffer van een aanval van Israël met witte fosfor? We laden de afbeelding op in de zoekmachine TinEye.

De foto kwam al online in januari 2017 met als bestandsnaam ‘burns-afghanistan-white’ (rood kader). De foto dateert dus van vóór de recente aanval van Israël op de Palestijnse gebieden en lijkt te verwijzen naar Afghanistan en niet naar Israël. We laden dezelfde foto ook op bij de zoekmachine Bing, om nog meer resultaten terug te vinden.

Zo komen we uit bij een artikel van het Amerikaanse ABC News van 9 november 2020 met als titel ‘Menselijke tol van brandwapens gedocumenteerd in nieuw rapport’. In de inleiding lezen we dat het artikel gaat over een nieuw rapport over het gebruik van brandwapens in conflictgebieden Afghanistan, de Gazastrook en Syrië. Auteurs zijn mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) en onderzoekers aan de universiteit van Harvard.

Het artikel dateert dus van vóór de recente aanval van Israël op de Palestijnse gebieden. Het artikel stelt dat het rapport van HRW beschrijft hoe het achtjarige Afghaanse meisje Razia, wiens achternaam niet bekend is, over 45 procent van haar lichaam brandwonden opliep bij een aanval met witte fosfor nabij de Afghaanse hoofdstad Kaboel in 2009.

Witte fosfor is een giftige chemische stof die onder andere als pesticide en in vuurwerk wordt gebruikt. Militair dient het in verschillende soorten munitie als brand- en rookmiddel. Als het in aanraking komt met lucht, ontbrandt het spontaan.

Een ander artikel van 24 juni 2009, dat we vinden op de Slowaakse nieuwssite Noviny.sk, bevestigt het slachtofferschap van Razia. Het artikel ‘Witte fosfor vernietigt achtjarige Afghaans meisje’ bevat dezelfde foto en toont ook andere beelden van het zwaargewonde meisje in een militair hospitaal.We zoeken via de Russische zoekmachine Yandex nogmaals met dezelfde foto om nog meer bronnen te vinden die de foto gebruiken.

Zo komen we uit bij een artikel van de Australische nieuwssite news.com.au van 31 oktober 2016. Het onderschrift bij de foto verwijst opnieuw naar de Afghaanse Razia die in 2009 acht jaar was, en ook dit artikel gaat breder over het gebruik van witte fosfor in verschillende conflicten door de jaren heen in Afghanistan, Irak, Syrië en Israël.

Het artikel verwijst naar het HRW-rapport Vuurregen van 25 maart 2009. Dat rapport documenteert het gebruik van munitie met witte fosfor door het Israëlische leger in de Gazastrook van 27 december 2008 tot 19 januari 2009. In die periode gebruikte Israël herhaaldelijk luchtmunitie met witte fosfor boven dichtbevolkte gebied met burgerslachtoffers en -doden als gevolg. Volgens HRW schond Israël hiermee het internationale oorlogsrecht.

Gebruikt Israël ook witte fosfor in de huidige escalatie van geweld, zoals wordt beweerd in verschillende posts op sociale media?

https://twitter.com/JumanaKhader/status/1392276647618007046جمانة جميل 𓂆https://twitter.com/JumanaKhader

Israel is using White phosphorus munitions on the civilians in gaza strip while you’re reading this tweet which are internationally prohibited weapons. White phosphorus causes burns in the human body to the point that it can reach the bone. #GazaUnderAttack

— جمانة جميل 𓂆 (@JumanaKhader) May 12, 2021

Daarvoor is tot op heden geen bewijs gevonden. Het Amerikaanse tijdschrift Newsweek liet recente beelden van Israëlische aanvallen die circuleren op Twitter bekijken door militaire experten en zij konden niet bevestigen dat het hier om aanvallen met witte fosfor ging. ‘Het Israëlische leger heeft dergelijke munitie niet ingezet’, liet een woordvoerder van het Israëlische leger recent aan Newsweek weten.

Nicholas Heras, analist bij de geopolitieke denktank Newlines Institute for Strategy and Policy, zei aan Newsweek: ‘Het Israëlisch leger probeert over het algemeen in het voorbije decennium weg te blijven van het gebruik van munitie met witte fosfor. […] Maar, witte fosfor maakt nog steeds een deel uit van hun arsenaal.’