Factcheck: nee, Fauci zei niet dat de meeste slachtoffers van de Spaanse Griep veroorzaakt werden door mondmaskers

Online circuleert de stelling dat tijdens de Spaanse Griep de meeste slachtoffers vielen door bacteriële longontstekingen, veroorzaakt door mondmaskers. Dat zou blijken uit een studie die onder meer door de Amerikaanse immunoloog Anthony Fauci werd geschreven. Maar dat klopt niet. In de studie valt het woord mondmaskers niet. Bacteriële longontstekingen waren inderdaad de belangrijkste doodsoorzaak tijdens de Spaanse Grieppandemie, maar die waren zo dodelijk omdat de longen van de slachtoffers al door het griepvirus waren aangetast.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 14 januari tweet een Nederlandstalige X-gebruiker een afbeelding waarop een foto te zien is van de Amerikaanse immunoloog Anthony Fauci. Fauci was van 1984 tot en met 2022 directeur van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID), een Amerikaans medisch overheidsorgaan dat onderzoek doet naar allergieën en besmettelijke ziekten. In 2021 en 2022, tijdens de coronapandemie, was hij ook de medische hoofdadviseur van Amerikaans president Donald Trump. 

In de tekst lezen we het volgende: ‘Net binnen: In 2008 was Fauci coauteur van een artikel over de Spaanse griepepidemie, die wordt gezien als de meest verwoestende moderne pandemie. Deze trof de hele planeet in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en veroorzaakte miljoenen doden. Wat vonden dr. Fauci en zijn collega’s toen ze deze grote en actuele pandemie bestudeerden?  Ze ontdekten dat de meeste slachtoffers van de Spaanse griep niet stierven aan de Spaanse griep. Ze stierven aan een bacteriële longontsteking. En die bacteriële longontsteking werd veroorzaakt door (…) het dragen van mondmaskers.’

Die bewering is niet nieuw. In 2023 circuleerde dezelfde claim al op Nederlandstalige Telegramgroepen. 

Klopt het dat Fauci in 2008 een studie publiceerde die stelt dat de meeste slachtoffers van de Spaanse Griep veroorzaakt werden door een bacteriële longontsteking veroorzaakt door mondmaskers?

Bacteriële longontsteking

De Spaanse grieppandemie vond plaats van 1918 tot en met 1920. Naar schatting eiste de pandemie 30 à 40  miljoen slachtoffers wereldwijd. De Spaanse griep was veel krachtiger dan een ‘normale’ griep en begon met hoge koorts Volgens schattingen vielen er 30 à 80.000 slachtoffers in België.

We googelen ‘Fauci masks Spanish Flu’, en komen zo terecht op factchecks uit 2020 van onder meer Reuters, AP News en USA Today. De stelling circuleerde toen al online. 

In de factchecks lezen we dat de studie inderdaad bestaat. Fauci publiceerde de studie, samen met enkele collega’s in 2008.. De studie heeft de titel ‘Overheersende rol van bacteriële longontsteking als doodsoorzaak bij pandemische influenza (synoniem voor griep, nvdr.) : Implicaties voor de voorbereiding op een influenzapandemie’. 

Bacteriën die in de neus en keel leven konden daardoor de longen binnendringen en veroorzaakten zo een bacteriële longontsteking. De longontstekingen ontstonden dus doordat het longweefsel aangetast was door het griepvirus. In een persbericht dat het National Institute for Health op 19 augustus 2008 op haar website publiceerde, lezen we het volgende: ‘Het gewicht van het bewijs dat we onderzochten van zowel historische als moderne analyses van de grieppandemie in 1918 toont een scenario waarin virale schade gevolgd door bacteriële longontsteking leidde tot de overgrote meerderheid van de sterfgevallen. In wezen gaf het virus de eerste klap, terwijl bacteriën de knock-out leverden.’

Geen mondmaskers

In de studie is er geen sprake van mondmaskers, en die zijn dan ook niet de oorzaak van de vele overlijdens ten gevolge van een bacteriële longontsteking. 

Fauci zelf verduidelijkte dat in 2020 nogmaals in een mail aan persagentschap AP: ‘Bepaalde mensen die een primaire virale longontsteking ontwikkelden, hadden ook een secundaire complicatie van een bacteriële infectie die bijdroeg aan hun dood. De primaire boosdoener was echter het influenzavirus. De grieppandemie van 1918 werd door het H1N1-griepvirus veroorzaakt. Er is absoluut geen bewijs dat maskers iets te maken hebben met het bijdragen aan bacteriële longontsteking’, verduidelijkte Fauci.