Factcheck: nee, er wapperde op 8 mei geen Sovjetvlag aan de Reichstag 

Ter gelegenheid van de 78ste verjaardag van de Russische overwinning op nazi-Duitsland zouden onbekenden op 8 mei 2023 de Sovjetvlag hebben gehesen op het gebouw van de Reichstag in Berlijn. De beelden die dat zouden moeten bewijzen, dateren echter van voor die datum en het Duitse parlement, dat in de Reichstag is gevestigd, ontkent formeel dat die vlag er op 8 mei 2023 zou hebben gehangen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 8 mei post een Nederlandstalige man een korte video op Twitter (hier gearchiveerd). ‘De vlag van de Sovjet-Unie wappert uitgerekend vandaag weer boven de Reichstag’, luidt het bijschrift. In het filmpje zien we het Reichstaggebouw in Berlijn, waar het Duitse parlement zetelt. Op het dak wappert een rode Sovjetvlag, met een hamer en sikkel erop. In de video zijn Duitse stemmen te horen die zich verbazen over de aanwezigheid van die vlag in het centrum van Berlijn.

De video wordt ook gedeeld op Engelstalige twitteraccounts, met soortgelijke claims erbij. Andere accounts verspreiden dan weer foto’s van de Reichstag met de bewuste rode vlag, ook voorzien van dezelfde claim. De beelden en bijschriften wekken de indruk,dat Duitsland Rusland zou steunen in de oorlog tegen Oekraïne. 

Waarover gaat dit precies?

Zoals eerder al werd uitgelegd in Knack, werd op 2 mei 1945 een van de meest iconische foto’s aller tijden gemaakt: na de verovering van Berlijn hijsen soldaten van het Rode Leger de Sovjetvlag op de Reichstag. De capitulatie van het naziregime een paar dagen later is voor Rusland nog altijd een belangrijke gebeurtenis, die traditioneel op 9 mei wordt herdacht.

Volgens de verspreiders van de foto’s en video’s op sociale media zou, op het 78-jarige jubileum van de overwinning op de nazi’s, de rode vlag met hamer en sikkel dus opnieuw boven het gebouw hebben gewapperd.

Waar komen die beelden vandaan?

Factcheckers van het Duitse weekblad Stern analyseerden de beelden die online circuleren en achterhaalden dat ze voor het eerst opdoken in het Telegramkanaal van de Russische  journalist Dimitri Smirnov, die schrijft voor de Russische krant Pravda, in de loop van de ochtend van 8 mei 2023. In zijn post zegt Smirnov, zonder enig bewijs, dat op Duitse sociale netwerken wordt geschreven dat de overwinningsvlag weer boven de Reichstag in Berlijn is verschenen.

Amper een uur na de publicatie van Smirnov berichten de eerste Russische media er al over. ‘Het is 2023. De overwinningsvlag wappert weer boven de Reichstag. Geen grap”, schrijft de tv-zender Tsargrad in een artikel dat verwijst naar de post van Smirnov. Ook de nieuwssite Izvestia bericht erover. Pas later gaan de beelden ook op andere sociale netwerken zoals Twitter, TikTok en Facebook circuleren. In andere nieuwsmedia dan de Russische, wordt over de vermeende vlag boven de Reichstag niet bericht. 

Inconsistenties

De beelden kunnen onmogelijk dateren van 8 mei, zo blijkt nochtans uit verschillende details. Zo komen de weersomstandigheden bijvoorbeeld niet overeen met het weer in Berlijn op 8 mei 2023. Het was toen helder en zonnig in Berlijn, terwijl de beelden een grijze lucht tonen.

Op een van de foto’s is een boom te zien voor de Reichtstag. Die is opvallend kaal, terwijl de bomen in Berlijn op dat moment al lang in blad stonden, zoals blijkt uit dit webcambeeld dat de factcheckers van dpa op 8 mei 2023 archiveerden. De beelden moeten dus dateren van voor die datum. Ze zijn mogelijk ook gemanipuleerd.

Stern nam ook contact op met de Bundestag, het Duitse parlement dat in de Reichstag is gehuisvest. Daar werd aan de telefoon bevestigd dat ze niets wisten van een Sovjetvlag die boven de Reichstag zou zijn gehesen. Aan de Duitse factcheckers van Correctiv liet woordvoerster Birgit Landskron van de Bundestag op 10 mei weten dat er geen Sovjetvlag op de Reichstag was verschenen.