Factcheck: nee, Duitse media gebruikten geen gemanipuleerde foto’s bij verslaggeving over demonstratie tegen extreemrechts in Hamburg 

Op sociale media wordt gesteld dat de Duitse pers foto’s van een demonstratie tegen extreemrechts in Hamburg zou hebben gemanipuleerd om de opkomst groter te doen lijken. Dat klopt niet. De twee beelden die dat zouden moeten bewijzen, zijn authentiek. Op de ene foto is meer volk te zien dan op de andere, om de eenvoudige reden dat die laatste op een ander tijdstip werd gemaakt.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

De voorbije weken werden in heel Duitsland demonstraties georganiseerd tegen  extreemrechts en tegen de politieke partij Alternative für Deutschland (AfD). De demonstraties begonnen midden januari nadat de onderzoeksjournalisten van Correctiv een artikel hadden gepubliceerd waaruit bleek dat invloedrijke AfD’ers samen met andere rechts-extremisten een plan hadden besproken om mensen van niet-Duitse afkomst het land uit te zetten.

In het weekend van 20 januari kwamen honderdduizenden mensen op straat op meer dan honderd plaatsen in heel Duitsland. In Hamburg vond op vrijdag 19 januari al een grote manifestatie plaats. Daarbij verzamelden volgens de politie zo’n 50.000 mensen. 

Op sociale media werd de grootte van de opkomst bij de betoging in Hamburg echter in twijfel getrokken, niet alleen door Duitse socialemediagebruikers, maar ook bijvoorbeeld in onderstaande Nederlandstalige post op X.

De auteur van de tweet is ervan overtuigd dat de media bij hun berichten over de betogingen tegen extreemrechts bewerkte beelden gebruiken, met de bedoeling de opkomst groter te doen lijken dan die in werkelijkheid is. Dat wil de auteur in dit concrete geval bewijzen met twee foto’s die hij bij zijn bericht plaatste. De bovenste foto zou authentiek zijn, de onderste – waarop we een grotere mensenmassa zien dan op de eerste – zou bewerkt zijn. Ook op Facebook wordt die claim gemaakt, in verschillende posts. 

Gebruikten de Duitse media gemanipuleerde beelden in hun berichtgeving over de manifestatie tegen extreemrechts in Hamburg?

Neen. Op 19 januari verzamelden in Hamburg wel degelijk tienduizenden demonstranten.

Op de twee foto’s zien we de Reesendammbrücke en de Jungfernstieg in de binnenstad van Hamburg, vanuit ongeveer dezelfde hoek. Beide beelden zijn gemaakt op 19 januari 2024.

De bovenste foto is genomen door een fotograaf van de Noord-Duitse omroep NDR, zo blijkt uit een bericht van NDR op X. Aan de factcheckers van Deutsche Presse-Agentur (dpa) bevestigde de NDR dat de foto op 19 januari rond 15 uur werd genomen. De NDR stuurde naar dpa een versie van de foto in betere kwaliteit (zie hieronder).

Op die foto is de bakstenen klokkentoren van de ‘Alte Post‘ duidelijk te zien in de achtergrond. Als we inzoomen op de afbeelding, zien we dat de klok inderdaad 15 uur aangeeft. De tweede foto werd in goede kwaliteit gedeeld op de Facebookpagina van de lokale overheid van Hamburg. Op dat beeld zien we op de klokkentoren dat het 15.20 uur is. 

Dat het om 15.20 uur voller is op de Reesendammbrücke dan 20 minuten eerder is niet verbazend, aangezien de demonstratie om 15.30 uur zou beginnen. De organisatoren verwachtten zo’n 10.000 deelnemers, maar het waren er 50.000 volgens de Hamburgse politie.

Daarom werd de demonstratie vroegtijdig stopgezet, om iets na half vijf in de namiddag. De stad werd te moeilijk bereikbaar voor de hulpdiensten, wat te veel risico’s inhield. Ook reportages van onder meer Euronews en NDR tonen aan hoe vol de stad was.

Sneeuwvlokken

In de posts op sociale media zijn op de twee foto’s rode cirkels rond het water aangebracht. In de cirkel op de eerste foto zien we witte vlekken, in de cirkel op de tweede foto is dat niet het geval. Ook dat bewijst niet dat de tweede foto bewerkt zou zijn: het blijkt te gaan om sneeuwvlokken voor de cameralens. In het archief van een Duitse weersite is te zien dat de temperatuur die dag rond het vriespunt schommelde en dat rond 15 uur een kleine sneeuwbui over Hamburg trok, precies op het moment waarop de eerste foto gemaakt werd.  

De claim werd eerder al gecheckt door de Nederlandse factcheckers van dpa en door de Oostenrijkse dpa-collega’s. Hun conclusie was dezelfde.