Factcheck: Nee, dit krantenartikel uit 2013 voorspelde corona niet

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een foto van een oud artikel uit Le Parisien met als titel ‘Onrustwekkend virus ontwikkeld in China’ circuleert op Facebook. Het gedateerde artikel is echt, maar gaat niet over covid-19 of een virus van dezelfde stam.

‘Alsof de wereldleiders van niets wisten,….. Een artikel van 7 jaar geleden!!!’ Die tekst begeleidt een foto van een Franstalig krantenartikel, dat meer dan 300 keer gedeeld werd op Facebook.

De datum van het artikel, 5 mei 2013, staat in het rood omcirkeld. Alleen de kop en de inleiding van het artikel zijn goed leesbaar op de foto: ‘Onrustwekkend virus ontwikkeld in China: Chinese onderzoekers hebben een zeer gevaarlijk hybride vogelgriepvirus gemaakt. Wetenschappers luiden de alarmbel.’

Het artikel is echt en is inderdaad in 2013 in de Franse krant Le Parisien verschenen. Bovendien staat het stuk nog steeds online. Op 12 april 2020 liet de redactie van Le Parisien weten dat het oude stuk plots veel werd gelezen. Dat kwam omdat het oude stuk nu werd overgenomen door alternatieve sites en begon te circuleren op sociale media. Het Facebookbericht dat onze aandacht trok, is daarvan een voorbeeld.

Le Parisien benadrukt dat de informatie in het oude artikel correct is, maar dat het stuk niet gelinkt kan worden aan de uitbraak van covid-19 in China eind vorig jaar.

Hybride virus

Het artikel uit 2013 gaat over de ongerustheid van een groep wetenschappers over een experiment met gevaarlijke griepvirussen. In een laboratorium maakten Chinese virologen een nieuw virus door het virus H1N1 (Mexicaanse griep, overdraagbaar tussen mensen) te combineren met het virus H5N1 (vogelgriep, overdraagbaar van vogels naar mensen, maar niet tussen mensen).

Het vogelgriepvirus, dat mensen niet aan elkaar kunnen doorgeven, is dodelijker dan het Mexicaanse griepvirus. De combinatie van de twee virussen bleek overdraagbaar tussen zoogdieren én even dodelijk als de vogelgriep. Als dat hybride virus (H5N1-H1N1) uit een labo zou ontsnappen, dan zou het potentieel erg gevaarlijk zijn. Daarvoor waarschuwde de groep wetenschappers in 2013.

In het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Science concludeerden de ontdekkers van het nieuwe virus na hun experiment dat cavia’s – zoogdieren dus – het geconstrueerde virus konden doorgegeven via respiratoire druppels. Dat is ook de manier waarop mensen SARS-CoV-2, de wetenschappelijke naam voor het huidige coronavirus, aan elkaar doorgeven. Respiratoire druppels ontstaan bij hoesten en niezen.

Daar stopt wel meteen elke vergelijking met covid-19. De Amerikaanse bioloog Rich H. Ebright, directeur van het Waksman Institute of Microbiology in New Jersey, is duidelijk in Le Parisien: ‘Er is geen enkele link tussen het hybride virus H5N1-H1N1 en SARS-CoV-2. Die twee virussen zijn van een verschillende stam. Ze zijn zo verschillend als een regenworm van de mens.’

De Chinese virologen voerden hun experiment in 2013 overigens uit in een onderzoeksinstituut voor diergeneeskunde in Harbin, in het noordoosten van China. Dat is op meer dan 2200 kilometer van Wuhan, waar covid-19 zes jaar later zou uitbreken.

Fretten

Het experiment in Harbin in 2013 was niet het eerste in zijn soort. Eerder waren Nederlandse en Amerikaanse onderzoekers er al in geslaagd om het vogelgriepvirus H5N1 te muteren zodat fretten – dat zijn marterachtige zoogdieren – het kunnen overdragen.

De Nederlandse viroloog Ron Fouchier, verbonden aan het universitair ziekenhuis Erasmus MC in Rotterdam, liet tien fretten het virus H5N1 doorgeven. Toen het virus bij de laatste fret belandde, was het rechtstreeks overdraagbaar geworden tussen de zoogdieren. Omdat de onderzoeken mogelijk te risicovol waren, werd de financiering ervan jarenlang stopgezet. In 2019 werden ze echter opnieuw opgestart.

Het team van diezelfde Ron Fouchier bewees recent in een studie, die nog geen peer review doorstond, dat fretten, net als mensen, SARS-CoV-2 via de lucht kunnen doorgeven. De studie zou zo wel extra experimenteel bewijs leveren voor de werkzaamheid van social distancing.

Terug naar het artikel van Le Parisien uit 2013. Dat ging dus niet over een virus van dezelfde stam als covid-19. Het kan dus ook vandaag, in retrospect, niet gezien worden als een stuk dat deze pandemie voorspelde.

Dat wil echter niet zeggen dat virologen niet al jaren waarschuwen voor een dergelijke wereldwijde uitbraak van een dodelijk virus. ‘Deze of een soortgelijke pandemie was voorspeld. Ik zeg al jaren tegen mijn studenten dat een dergelijke pandemie eraan komt,’ zei viroloog Kevin Ariën onlangs in MO*.