Factcheck: nee, dit is niet het Azov-bataljon dat een Nederlandse vlag verbrandt

Een video uit 2016 zou tonen dat mannen van het Oekraïense Azov-bataljon een Nederlandse vlag verbranden. De video is fake en wellicht gemaakt door Russische trollen. Al in 2016 werd bewezen dat het hier niet gaat om een echte video van het Azov-bataljon.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 8 september plaatst iemand een video op Twitter met als bijschrift: ‘Herinnert u zich deze nog? De met machinegeweren bewapende mannen, met bivakmutsen op, in de video laten uit naam van het Azov-bataljon weten dat Nederland Oekraïne niet dwars moet zitten omdat dat anders “tot chaos leidt’”’ (hier gearchiveerd). 

Op de beelden zien we mannen in legerkledij, met wapens in de hand en bivakmutsen op, een Nederlandse vlag in brand steken. Zij zouden, volgens het bijschrift, dus deel uitmaken van het Azov-bataljon, een groep vrijwillige Oekraïense strijders. Zij zijn gecontesteerd door hun neonazistische oorsprong, maar verwierven volgens anderen een heldenstatus dankzij hun succesvolle optreden tegen de pro-Russische rebellen in 2014. 

De video van 27 seconden eindigt met het logo van het Azov-bataljon en verwijst naar de sociale media-accounts van Azov. Deze versie van de video werd op Twitter meer dan 5000 keer bekeken.

Gaat het hier om een echte oude dreigvideo aan het adres van Nederland door Azov?

We googelen de woorden ‘dreigvideo azov tegen Nederland’. In de eerste zoekresultaten lezen we dat het zou gaan om een filmpje dat ‘nep’ is of een ‘vermeende dreigvideo’. Voorzichtigheid lijkt dus geboden.

De Nederlandse openbare omroep NOS berichtte al op 3 april 2016 over de video. Ze lieten weten dat het Azov-bataljon zelf en de Oekraïense regering de video afdeden als nep snel na verschijnen van de video. De Nederlandse krant AD meldde, ook in 2016, dat ‘de vermeende dreigvideo gericht was aan GeenPeil, een initiatief van Burgercomité-EU, weblog GeenStijl en het Forum voor Democratie van eurofoob Thierry Baudet’. GeenPeil zamelde destijds handtekeningen in voor een raadgevend referendum over de associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne. Dat referendum kwam er en een meerderheid van de Nederlanders stemde tegen de associatie. GeenPeil vreesde destijds dat het verdrag een eerste stap was naar EU-lidmaatschap van Oekraïne, maar Oekraïne is anno 2022 nog steeds geen lid van de EU. 

De erkende factcheckers van het persagentschap DPA concludeerden in april dit jaar dat er geen bewijs is dat de mannen die Nederlandse vlag verbranden bij het Azov-bataljon hoorden. Ze verwijzen in hun factcheck onder andere naar het onderzoek naar de video door het onderzoekscollectief Bellingcat. 

Zij vergeleken, in 2016, onder andere deze video met échte video’s van het Azov-bataljon. De vlagverbrandingsvideo gebruikt de maximale resolutie van 720 pixels, terwijl de echte video’s van het Azov-bataljon een resolutie van 1080 pixels hebben. Bovendien vertoont de aftiteling van de vermeende dreigvideo een “ghosting“-effect (rechts), dat we niet zien in de echte Azov-video’s (links). 

Bellingcat achterhaalde dat de oudste upload van de video afkomstig is van een zekere “Artur 32409”, een gebruiker die deel uitmaakt van een netwerk van trollenaccounts die uitsluitend anti-Oekraïense en pro-Russische desinformatie verspreiden. 

De manier waarop de nepvideo zich heeft verspreid is, volgens Bellingcat, dezelfde als de desinformatiecampagnes van gebruikers en nieuwssites die beheerd worden door of nauw verbonden zijn aan het Internet Research Agency. Dat is een Russische onderneming die zich bezighoudt met online propaganda en beïnvloeding namens Russische zakelijke en politieke belangen, zo achterhaalden onderzoekers aan de Clemson Universiteit. Bellingcat concludeert dat ‘de video is gemaakt en verspreid in een georganiseerde desinformatiecampagne’.