Factcheck: nee, dit is niet de Queen die kinderen voert alsof het dieren zijn

Op sociale media circuleert een video van de recent overleden Britse koningin Elizabeth II die kinderen zou voederen alsof het dieren zijn. Dat klopt niet. Het gaat over een video uit 1899 of 1900 waarin Franse vrouwen muntjes werpen naar kinderen in het huidige Vietnam. De Queen was toen nog niet geboren.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 8 september 2022 stierf de Britse koningin Elizabeth II op 96-jarige leeftijd. Na haar overlijden begon een video te circuleren op sociale media. We zien twee statige vrouwen in witte kledij schijnbaar eten gooien naar een groepje kinderen. Volgens verschillende bijschriften zou een van die vrouwen Queen Elizabeth zijn. Iemand schrijft: ‘Lijkt dit op iemand die geprezen moet worden? Het voederen van mensen alsof ze dieren zijn, toont hoe liefdadig je bent.’ De video op Twitter wordt 93.000 keer bekeken (hier gearchiveerd).

Dezelfde video werd meerdere malen opgeladen op Twitter met verwijzingen naar Queen Elizabeth. Ook op Facebook wordt de video meermaals gedeeld om de overleden Queen in diskrediet te brengen: ‘Queen Elizabeth voedt kwetsbare kinderen…’, schrijft iemand. Honderdduizenden zagen de beelden in de veronderstelling dat we de Queen zien.

Kan het dat we daadwerkelijk de Queen zien op deze beelden?

We nemen een screenshot van de video en laden die op in de Russische zoekmachine Yandex. Zo komen we uit bij een een site met filmaanbevelingen. De Franse titel van die pagina luidt ‘Annamitische kinderen verzamelen sapèques voor de pagode van de dames’. Sapèque staat voor de kèpèng, een oude Chinese muntsoort. Annamitisch verwijst naar de Annamitische bergketen op de grens van Vietnam en de buurlanden Laos en Cambodja.

Volgens de site zou het gaan om beelden uit 1900, gefilmd door Gabriel Veyre, en zien we een korte documentaire over het kolonialisme.

De pagina bevat een still van de film in zwart-wit (links). We vergelijken die met de Twittervideo (0:13, rechts). Het blijkt te gaan om een exacte kopie, maar de Twitterversie werd ingekleurd.

Op YouTube vinden we de video in zwart-wit.

We vinden ook een versie in kleur met een Vietnamese titel ‘Korte film (inkleuring): Annam-kinderen rapen muntjes op van twee Franse vrouwen voor de pagode, 1900’. Volgens het bijschrift is deze versie ‘een restauratie van oud beeldmateriaal met artificiële intelligentie en machine learning.’

De oorspronkelijke film maakt deel uit van de catalogus van de Franse filmmaatschappij Lumière (1895-1905). Dat is het productiehuis van de Franse broers Auguste en Louis Lumière die met hun cinématographe, een soort filmtoestel, tot de eerste generatie filmmakers behoorden.

De beelden werden opgenomen door de Franse filmmaker Gabriel Veyre in 1899 of 1900 in Indochina, het huidige Vietnam, Cambodja en Laos, zo lezen we op de site van de Lumièrecatalogus. Daarin wordt uit een naslagwerk over munten geciteerd: ‘De twee vrouwen gooien sapèques naar inheemse kinderen. Deze munten, met gaatjes in het midden om ze gemakkelijker met een touwtje te kunnen dragen, waren van zeer geringe waarde.’

De vrouwen die de muntjes gooien zouden volgens verschillende bronnen de vrouw en de dochter zijn van Paul Doumer. Hij was van 1897 tot 1902 Frans gouverneur in Indochina. De beelden kaderen dus in de kolonisatie van Indochina door Frankrijk. De tweet verwijst naar de wreedheden in het Britse koloniale rijk in het huidige India, maar daar heeft deze video dus niets mee te maken. 

We zien dus niet Queen Elizabeth. Zij werd op 21 april 1926, zo’n 26 jaar na de opname van de film, geboren.