Factcheck: nee, dit is geen Afghaans meisje dat aan een bomaanslag is ontsnapt

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Kamerlid Darya Safai (N-VA) post op 10 mei een foto van een huilend meisje, met in haar armen enkele schoolboeken. Volgens Safai zou het een Afghaans kind zijn dat ternauwernood aan een terroristische aanslag van de taliban is ontsnapt. Dat klopt niet. De foto werd genomen in 2014 in de Gazastrook na een bombardement van het Israëlische leger.

Safai postte de foto naar aanleiding van een aanslag van de taliban in Afghanistan op een meisjesschool. Waar of wanneer die aanslag zou gepleegd zijn, vermeldt Safai niet. ‘Dit slachtoffertje weigerde haar schoolboeken los te laten terwijl ze op de vlucht was voor terreur’, schrijft ze. Ze post de foto op haar persoonlijke en professionele Facebookpagina.

Op die eerste heeft ze 4999 volgers en wordt de post 253 keer gedeeld, 216 keer becommentarieerd en 722 keer geliket. Op haar professionele pagina wordt de post 154 keer gedeeld, 677 keer geliket en 212 keer becommentarieerd. Er staat geen bronvermelding bij de foto. Safai tweet de foto ook. Die tweet wordt 41 keer geretweet en kan rekenen op 213 commentaren.

Is het meisje op de foto een slachtoffer van terreur in Afghanistan?

We maken een screenshot van de foto en voeren via Tineye een omgekeerde zoekopdracht uit. We zien dat het Iraanse nieuwsagentschap Tansim News Agency, de foto op 10 mei op zijn cover zette.

We klikken op de hoofdtitel van de cover, en komen bij een artikel over de aanslag van de taliban op de middelbare school Sayad Al-Shohada. De foto vinden we in het stuk niet terug.

We googelen Sayad Al-Shohada en zien dat onder meer Reuters en CNN gewag maken van de aanslag. Die vond plaats op 8 mei in de Afghaanse hoofdstad Kaboel. Een autobom doodde minstens 85 mensen en maakte 147 gewonden. Het merendeel van hen waren meisjes die school liepen in Al-Shohada. Ook in die stukken vinden we de foto niet terug.

Maar Tineye toont ook dat de foto al zeker sinds 2017 online circuleert. Indicaties over de origine en de fotograaf vinden we niet terug.

We voeren ook via Google Afbeeldingen en de Russische zoekmachine Yandex een zoekopdracht uit. De meeste tweets die we via Google terugvinden, vermelden dat de foto in Gaza werd genomen. Het merendeel beweert dat de foto tijdens het huidige Palestijns-Israëlische conflict werd genomen.

Bij één tweet merkt een gebruiker op dat de foto enkele dagen geleden in Afghanistan werd genomen. De man die de foto postte, antwoordt dat de foto in 2014 in Gaza werd genomen.

We speuren de zoekresultaten verder af. Op Reddit vermeldt een gebruiker dat de foto werd genomen door de Palestijnse fotograaf Fadi A. Thabat.

Volgens zijn Facebookprofiel woont hij in de Gazastrook en fotografeert hij er het dagelijkse leven. Op 17 mei postte Thabat de foto van het meisje op zijn Facebook, waarin hij verduidelijkt dat het hier om een oudere foto gaat die dus niet tijdens het huidige conflict werd genomen. Waar en wanneer hij de foto dan wel maakte, vermeldt hij niet.

We googelen nogmaals de naam van de fotograaf en komen terecht op factchecks van het Franse nieuwsagentschap AFP en de Duitse omroep DW.

In beide stukken komt het beeld aan bod. In zijn factcheck verwijst AFP naar een YouTube-interview met Thabet uit 2019. Op de vraag welk beeld of project voor hem belangrijk is geweest (1′:30″), haalt Thabet de foto aan. ‘Vele mensen dachten dat de foto was genomen in Syrië, Afghanistan en Irak. (…) Maar ik nam die foto in 2014 in het noorden van Gaza. Het huis van het meisje was net beschoten door het Israëlische leger, en ik passeerde toevallig. Ze was net het huis ontvlucht.’

AFP verwijst ook naar een Facebookpost van 21 december 2019. Daarin doet Thabet opnieuw het verhaal van het meisje, dat Suhaila heet. Daarin schrijft Thabet dat het meisje haar ouderlijk huis was ontvlucht vanwege schoten die werden afgevuurd aan de noordelijke linie, vlakbij waar ze woont.

Of de foto werd genomen tijdens Operatie Beschermende Rand, die plaatsvond van 8 juli 2014 tot en met 26 augustus 2014, is niet duidelijk. We nemen contact op met de man via Facebook en Instagram, maar krijgen geen antwoord. Tijdens die 51 dagen van geweld, vielen er volgens het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatslozen (CVGS) aan de Palestijnse zijde 1489 burgerslachtoffers. Israël telde 4 burgerdoden.