Factcheck: Nee, dit filmpje bewijst niet dat coronamaatregelen niet gelden voor Joodse gemeenschap

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Facebook circuleert een filmpje van een Joodse begrafenisstoet. De persoon die het deelde beweert dat de coronamaatregelen niet zouden gelden voor de Joodse gemeenschap, die daarbij bovendien politiebescherming zou krijgen. Uit het beeldfragment kan worden opgemaakt dat niet alle maatregelen werden nageleefd tijdens deze stoet, maar niet dat de politie er niet tegen zou optreden.

Op 22 juli plaatst een Facebookgebruiker een 20 seconden durend filmpje online. Hij schrijft er de volgende boodschap bij: ‘Maatregelen tellen niet in België voor de Joodse gemeenschap, ze worden zelfs beschermd door de politie’.

TikTok

Het gaat om een TikTok-filmpje van ‘@fabio_mm’. Op de beelden zien we een groep mensen in Joodse kledij die bijeenkomen op straat. Ze dragen geen mondmaskers. We zien ook een politieagent die een oogje in het zeil houdt en evenmin een mondmasker draagt.

Het bericht wordt 639 keer gedeeld, bereikt bijna 65.000 Facebookgebruikers en het videofragment wordt in totaal meer dan 44.000 keer bekeken. Uit de reacties blijkt dat nogal wat mensen ervan overtuigd zijn dat het om een oud filmpje gaat, van voor de coronapandemie.

We zoeken op TikTok het account ‘@fabio_mm’ op. Daar werd het fragment gepost op 21 juli. Ook hier opperen mensen dat het om een oud filmpje zou gaan. @fabio_mm reageert dat hij het ‘vandaag’, dus op 21 juli, gemaakt heeft.

Begrafenis

Volgens Terry Davids, algemeen directeur van Joods Actueel, werd het korte filmpje gemaakt tijdens een begrafenis. ‘In het fragment herkennen we de Jacob Jacobsstraat in Antwerpen. Op nummer 22 zit daar de Israëlitische Orthodoxe Gemeente Machsike Hadass.’

Dat is volgens Davids de plek waar bij nagenoeg alle Joodse begrafenissen mensen samenkomen voor de familie naar Nederland vertrekt, waar de meeste Joodse overledenen uit Antwerpen worden begraven. ‘De lijkwagen houdt op die plaats altijd vijf minuten halt’, zegt Davids.

Binnen de Joodse gemeenschap worden gewoonlijk sms-berichten verstuurd wanneer iemand wordt begraven, zodat iedereen op de hoogte is en naar de Jacob Jacobsstraat kan afzakken om de begrafenisstoet te zien voorbijkomen. ‘Sinds het begin van de coronacrisis worden er nog amper sms-berichten verstuurd en wordt er ook op voorhand opgeroepen om social distancing en de andere coronamaatregelen te respecteren’, zegt Davids.

Het feit dat er politie aanwezig is, heeft volgens Davids niets met corona te maken. ‘Bij evenementen van de Joodse Gemeenschap is er altijd politiebescherming, dat is al zo sinds de aanslagen tegen Joodse doelwitten in de jaren 1980.’

Bekende figuur

Het filmpje blijkt inderdaad gemaakt op 21 juli, zoals de persoon die het postte beweerde. Een betrouwbare bron binnen de Joodse gemeenschap die liever anoniem wil blijven (naam en adres bekend bij de redactie) laat ons weten dat op die dag de heer Leon Springer werd begraven. Dat blijkt uit onderstaande sms.

‘Dat ik zo’n sms kreeg, was heel uitzonderlijk’, laat onze bron weten. ‘Het was welgeteld de tweede sinds het begin van de coronacrisis, terwijl ik er anders verschillende per week ontvang. De heer Springer was dan ook een zeer bekende figuur binnen de Joodse gemeenschap. In die sms wordt trouwens uitdrukkelijk opgeroepen om afstand te houden.’

(Geen) overtreding

Willem Migom, woordvoerder bij Politiezone Antwerpen, bevestigt dat er op 21 juli inderdaad een begrafenis plaatsvond binnen de Joodse gemeenschap, en dat de collega die in het filmpje te zien is die dag heeft gewerkt. ‘Wij krijgen ook die tekstberichten, soms pas op het laatste moment, en dan proberen we altijd een ploeg te sturen, om toezicht te houden en de straat kortstondig af te sluiten, zodat de ceremonie sereen kan verlopen.’

Bewijst dit filmpje dat de op dat moment geldende coronamaatregelen werden overtreden? ‘Het dragen van een mondmasker was toen nog niet algemeen verplicht’, zegt Migom. De uitbreiding van de mondmaskerplicht in Antwerpen werd pas ingevoerd op 25 juli, toen de politieverordening van burgemeester Bart De Wever (N-VA) van 24 juli 2020 in voege trad.

‘Zolang de algemene mondmaskerplicht gold, droeg de politie bij iedere interventie een mondmasker’, zegt Migom. ‘Ervoor gebeurde dat bij elk contact met de burger waarbij de afstand niet kon worden gegarandeerd, en uiteraard op die plaatsen waar het toen al verplicht was, zoals in winkels.’

Feit is wel dat er in het filmpje meer mensen te zien zijn dan toen mocht. ‘Bij evenementen in de open lucht waren op dat moment tot 200 mensen toegelaten, maar de bewuste begrafenisstoet kan niet worden beschouwd als een georganiseerd evenement’, zegt Migom.

De aanwezigen lijken zich ook niet te houden aan de regels van social distancing, al is dat moeilijk met zekerheid vast te stellen omdat het om een zeer kort filmpje van slechte kwaliteit gaat, dat bovendien van op grote afstand werd gemaakt, wat een misleidend beeld kan geven.

‘In ieder geval heeft onze ploeg de aanwezigen erop aangesproken dat ze afstand moesten houden’, zegt Migom. ‘Onze mensen hebben er ook op toegezien dat de stoet snel weer werd ontbonden. Precies zoals we dat bij alle geloofs- en andere gemeenschappen doen. Er worden binnen de Joodse gemeenschap evengoed boetes uitgeschreven en controles uitgevoerd als elders. We werken daarvoor trouwens goed samen met de Joodse gemeenschap.’