Factcheck: nee, deze video toont geen verpleegsters die zingen over ‘nepnieuws’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een video op sociale media zou verplegend personeel tonen dat zingt over ‘nepnieuws’ terwijl ze lege ziekenhuisbedden laten zien. Dat klopt niet. Ze zingen een gospel omdat ze dankbaar zijn dat er tijdelijk geen coronapatiënten zijn op hun afdeling.

Op 21 april plaatst de Facebookpagina RT Dutch een video online met als titel ‘Salvador: medisch personeel is het zat’. Volgens het bijschrift zien we verplegend personeel dat zingt: ‘We gaan niet voor nepnieuws die de tv’s en de sociale netwerken veroorzaken. God wordt geprezen!’. De video wordt 857 keer gedeeld en 13.300 mensen bekijken de video.

De video toont een verpleegster die lege ziekenhuisbedden laat zien. Andere verpleegsters zingen in een vreemde taal, maar de Nederlandse vertaling van wat ze zouden zingen is gemonteerd op de beelden.

Enige bronvermelding voor de video ontbreekt. Het is niet duidelijk wat er bedoeld wordt met ‘Salvador’. Het zou kunnen gaan over de Braziliaanse stad Salvador of over het Centraal-Amerikaanse land El Salvador. RT Dutch, dat de video online plaatste, komt voor in een lijst van ‘valse nieuwssites’ van de site Hoaxwijzer.

In commentaren onder de video worden de beelden toegejuicht: ‘Nou de rest van de ziekenhuizen en we kunnen weer normaal gaan doen.’ Een andere Facebookgebruiker stelt dat het ‘in elk land hetzelfde verhaal’ is. Lege ziekenhuisbedden worden vaker gezien als een ‘bewijs’ dat de coronapandemie nep is.

We proberen de juiste context van de beelden te achterhalen, maar de video is van slechte kwaliteit. Screenshots ervan opladen in de zoekmachines Google, Bing, Yandex en TinEye levert daardoor geen resultaat op.

We vermoeden dat de beelden niet rechtstreeks bij RT Dutch terecht kwamen. De kans is dus reëel dat ze al circuleren op alternatieve videosites. We zoeken daarom naar ‘empty hospital‘ op de alternatieve videosite BitChute.

De meest recente zoekresultaten zijn tweemaal dezelfde video. We zien dezelfde beelden als op Facebook, maar in hogere kwaliteit en rechtopstaand, wellicht gefilmd met een smartphone.

De video’s worden telkens in Brazilië gesitueerd en tonen ‘verpleegsters die een leeg ziekenhuis blootleggen’. In de video zien we slechts zes lege bedden.

Deze versie vinden we ook terug op de site van antivaccinatiebeweging Artsen voor Vrijheid in een artikel met als titel ‘Beelden van lege ziekenhuizen en verveeld zorgpersoneel uit de wereld’. Volgens hen komt de onderzochte video ‘uit Brazilië waar de situatie zogezegd uit de hand aan het lopen is’.

Omdat de video afkomstig zou zijn uit Brazilië, waar ze Portugees spreken, laten we de video zien aan een Portugeestalige, die de video voor ons vertaalt. De vrouw in de video die de lege bedden laat zien, zegt enkele keren ‘vrij’ en het lied dat ze zingen blijkt de eerste strofe van het religieuze lied ‘Porque Ele Vive’ over de herrijzenis van Jezus:

Porque Ele vive posso crer no amanhã /Porque Ele vive temor não há /Mas eu bem sei, eu sei, que a minha vida /Está nas mãos do meu Jesus que vivo está

Of vertaald:

Omdat Hij leeft, kan ik in morgen geloven / Omdat Hij leeft is er geen angst / Maar ik weet, ik weet, dat mijn leven / ligt in de handen van mijn Jezus die leeft

Het verplegend personeel zingt dus niet over ‘nepnieuws die de tv’s en de sociale netwerken veroorzaken’. Die vertaling van RT Dutch is fout.

Context?

Wie, waar en waarom ze zingen is nog onduidelijk. De video bevat weinig visuele aanwijzingen zoals logo’s, die ons naar de oorspronkelijke context kunnen leiden. We laden ook van deze video’s in iets betere kwaliteit screenshots op in Google.

Zo blijkt de video ook al op Twitter te circuleren waar al minstens 48.500 personen zagen hoe ‘Brazilië de waarheid toont’.

Die versie dateert echter ook van 21 april en heeft dezelfde kwaliteit als de video’s op BitChute. We zijn dus niet dichter bij de originele beelden. We zoeken met Portugese zoekwoorden naar video’s van dokters en verpleegkundigen die ‘Porque Ele Vive‘ zingen.

Zo vinden we enkele video’s terug waarin dat gebeurt, maar die blijken afkomstig uit andere ziekenhuizen, want we zien andere uniformen van het personeel en de ziekenhuisomgeving ziet er anders uit. Het lied wordt onder andere gezongen wanneer een patiënt is hersteld van corona.

1.0evangelicolitoralsulInstagramhttps://www.instagram.com/rich658

View this post on Instagram

A post shared by Evangélico Litoral Sul (@evangelicolitoralsul)

https://scontent.cdninstagram.com/v/t51.2885-15/e35/108144355_910747872765410_322376347219590593_n.jpg?tp=1&_nc_ht=scontent.cdninstagram.com&_nc_cat=102&_nc_ohc=es0QytUEMtMAX_Z0OI5&edm=AMO9-JQAAAAA&ccb=7-4&oh=6665869e34dd1a928e6a5eead54db12a&oe=608CCD22&_nc_sid=b9f2ee480600

We zoeken ook op Facebook met de zoekwoorden ‘hospital enfermeiras cantam “Porque Ele vive”‘. Zo komen we uit bij een post van 1 april 2021 met dezelfde video in hogere kwaliteit. Die zou gesitueerd zijn in de Braziliaanse stad João Pessoa (rood kader).

We nemen contact op met de Braziliaan die de beelden als eerste op Facebook plaatste: ‘De video komt uit een ziekenhuis in Brazilië, maar ik weet niet welk. Ik kreeg de beelden zelf toegestuurd via WhatsApp.’ Deze persoon weet dus ook niet wat de originele context is van de video.

We contacteren de Braziliaanse factchecker Plínio Lopes via Twitter. Hij antwoordt: ‘Ik sprak ook met de persoon die de video ontving via WhatsApp. Hij is een religieus leider in João Pessoa, dus ik vermoedde dat de video wel uit die stad afkomstig kon zijn.’ Lopes merkt ook een groen logo op in de video: ‘Dat logo deed me denken aan het logo van een specifieke gezondheidszorgverstrekker in mijn stad met een groen logo: Unimed.’

Op de videobeelden valt niet te zien of die veronderstelling klopt, maar Lopes besluit contact op te nemen met Unimed. Een collega van hem, Alessandra Monnerat, die we ook de video hadden getoond, had dezelfde reflex op basis van het groene logo. Zij ontving deze mail van Unimed.

De perswoordvoerder van het Hospital Alberto Urquiza Wanderley in João Pessoa bevestigt in die mail dat de video in dat Unimed-ziekenhuis werd opgenomen. We zoeken in Google naar afbeeldingen van het ziekenhuis.

Zo komen we uit bij een artikel uit 2016 van het lokale nieuwsmedium Paraíba Total over de opening van een nieuwe kinderafdeling op de spoeddienst van dat ziekenhuis. De foto bij dat artikel (links) stemt overeen met wat we zien in de video (rechts): onder andere dezelfde belichting en decoratie.

De ziekenhuisdirectie reageert ook op de inhoud van de video aan de Braziliaanse factcheckers.

‘De video werd opgenomen tijdens een dienst van 30 op 31 maart 2021 op een afdeling intensieve zorg in het ziekenhuis Alberto Urquiza Wanderley. Het team in beeld viert dat, na een stijging van het aantal gevallen van covid-19, er een vermindering was van het aantal gevallen waardoor het mogelijk werd dat deze afdeling op dat moment zonder patiënten was. (in vetjes) Het gebruik van deze video in elke andere context die deze feiten ontkent is vooringenomen en onwaar.’

Het verplegend personeel vierde dus een momentopname zonder patiënten na een eerdere piek in het aantal coronapatiënten. Ze leggen dus geen ‘leeg ziekenhuis’ bloot.

De reactie gaat verder: ‘Sinds het begin van de covid-19-pandemie heeft het ziekenhuis Alberto Urquiza Wanderley een noodplan waarbij bedden op IC (intensieve zorg, red.) kunnen op- of afgeschaald worden naargelang van het aantal patiënten. Die procedure volgt de dagelijkse coronastatistieken […] Ondanks deze tijdelijk gunstige situatie, wijst Unimed João Pessoa op het belang om de preventieve maatregelen vol te houden: social distancing, handen wassen en mondmaskers dragen.’

In Brazilië doken al vaker video’s op die zogezegd ‘lege ziekenhuizen’ laten zien. Brazilië is echter zwaar getroffen door de coronapandemie. Op deze grafiek ziet u het aantal bevestigde besmettingen in Brazilië. Op 30 maart 2021 waren er meer dan 75.000 nieuwe bevestigde coronabesmettingen.