Factcheck: nee, deze video toont geen Saharazand anno 2022

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media gaat een video viraal met een rij machines die zou tonen hoe Saharazand in onze lucht terechtkomt. Het gaat echter om een oude video van landbouwvoertuigen op een stoffig veld. Een link met het recente weerfenomeen valt nergens te achterhalen.

Op 17 maart kon je in Vlaanderen een laagje Saharazand op auto’s aantreffen. Volgens het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) is dat te wijten aan een onstabiele weersituatie in Marokko. Daardoor waaide er en sterke wind uit het zuiden en het zuidoosten, die zand uit de Sahara in de richting van de Middellandse Zee transporteerde. Van daaruit blies een zuidoostenwind het zand verder naar het Iberisch Schiereiland, Frankrijk en uiteindelijk ook de Benelux.

Het weerfenomeen leidt tot speculatie op sociale media. Iemand post een video op Facebook (hier en hier gearchiveerd) met het bijschrift ‘Ik weet niet waar of van wanneer dit is, maar misschien zien we dit zand vandaag wel op onze auto’s liggen?’ In de video zien we machines iets in de lucht spuiten. De video wordt 367 keer gedeeld en bereikt zo 23.600 mensen.

Ook op Twitter worden de beelden gedeeld en in verband gebracht met Saharazand. Onder anderen de plastische chirurg Jeff Hoeyberghs deelt de video (hier gearchiveerd). Die versie wordt meer dan 100.000 keer bekeken.

Volgens psychologen staat bij complotdenkers de radar voor het zien van verbanden en diepere oorzaken iets te scherp afgesteld. Dat zou ook hier het geval kunnen zijn: een weerfenomeen zou toch een menselijke oorzaak hebben?

De video van een halve minuut bevat geen context. We vinden de beelden echter ook terug in een langere YouTube-video die op 8 augustus 2019 werd opgeladen (hier gearchiveerd). Als we die video bekijken, komen de beelden (rechts) vanaf 0:45 overeen met de recentere video op sociale media (links).

De video komt van het Braziliaanse YouTubekanaal Agroband dat video’s maakt over landbouw. De voice-over zegt al lachend in het Portugees: ‘Wat moet dit voorstellen? Een machine om andere machines vuil te maken? Om stof te maken? Stel je eens voor hoe een luchtfilter van deze tractoren eruit moet zien? Volgens sommige van onze kijkers zien we het oogsten van gewassen als veevoeder.’

De video’s die nu circuleren op sociale media, tonen een meer afgesneden beeld en weinig van de omgeving. Op de oudere video merken we echter naast het stoffige veld begroeiing op. In de achtergrond zien we ook groene heuvels (geel kader). Dit lijkt in elk geval geen Saharalandschap.

Wat we dus exact zien, blijkt niet duidelijk uit de oudste versie die we online van de beelden konden vinden. Wanneer of waar de beelden werden opgenomen, konden we voorlopig niet achterhalen. Maar omdat de beelden van 2019 of eerder dateren, is het alvast uitgesloten dat ze met het recente weerfenomeen van Saharazand in West-Europa te maken hebben. Daarvoor vonden we geen enkele indicatie.