Factcheck: nee, deze video toont geen recent Braziliaans protest tegen verkiezingsuitslag, maar viering onafhankelijkheidsdag

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Online circuleert een video van wat een manifestatie zou zijn tegen de verkiezing van Lula da Silva als nieuwe president van Brazilië. Dat klopt niet. De video toont een massagebed in Rio De Janeiro dat plaatsvond tijdens de viering van de Braziliaanse onafhankelijkheidsdag op 7 september dit jaar. 

Op 13 december retweet een Nederlandstalige man een video van een Braziliaanse massamanifestatie (hier gearchiveerd). ‘Nooit geziene, massale manifestaties in Brazilië blijven aanhouden. De fake news media houden het stil’, lezen we in het bijschrift. In de video zien we een geel-groene mensenzee en enkele Braziliaanse vlaggen. Noch uit het Engelse noch uit het Nederlandse bijschrift kunnen we afleiden waar de video werd opgenomen.

Eén versie van de video wordt ruim 18.900 keer bekeken (hier gearchiveerd). Ook Facebookgebruikers delen de video gretig (hier gearchiveerd).

De video wordt gebruikt in twee contexten.

Enerzijds wordt de video gedeeld in de context van de recente Braziliaanse presidentsverkiezingen. In de tweede ronde moest huidig president Jair Bolsonaro de duimen leggen tegen voormalig president Lula da Silva. In onder meer de Braziliaanse deelstaat Santa Catarina vonden er protesten plaats tegen de verkiezingsuitslagen, vaak in de vorm van wegblokkades. Bolsonaro zelf gaf zijn verlies niet toe, en diende op 22 november een klacht in tegen de verkiezingsresultaten bij het Tribunal Superior Eleitoral (TSE). Volgens Bolsonaro zou een deel van de stemmen die werden uitgebracht tijdens de tweede ronde van de presidentsverkiezingen ongeldig zijn. Die klacht werd op 23 november afgewezen. Maar ondertussen blijven Bolsonaro-aanhangers op straat komen. Op 13 december trachtte een groep de kantoren van de Braziliaanse federale politie in Brasilia binnen te vallen. Dat lezen we in een artikel van de Britse omroep BBC. 

Anderzijds wordt de video ook gebruikt als bewijs dat in de hele wereld mensen in opstand komen ‘tegen de elite’, in al haar  gedaantes. Video’s of ander beeldmateriaal van protesten uit hun originele context trekken en er een nieuwe betekenis aan geven is een veelgebruikte techniek van complotdenkers. Knack factcheckte in het verleden soortgelijke claims.

Zien we hier effectief een protest tegen de verkiezing van Lula da Silva?

We nemen enkele screenshots van de video en voeren met Google Image een omgekeerde zoekopdracht uit.  Zo vinden we dezelfde video in een artikel van de Braziliaanse religieuze website Guiame. De video zelf werd gepost op het YouTube-account van de Braziliaanse krant Jornal da Cidade. 

Zo herkennen we op seconde veertien van de YouTube-video de hand die een GSM vasthoudt.

Op seconde zestien van de YouTubevideo zien we dan weer de Braziliaanse vlag die aan een kraan hangt.

Volgens het artikel en het bijschrift van de video tonen de beelden een massagebed in de straten van kuststad Rio De Janeiro. Het evenement vond plaats op 7 september, de Braziliaanse onafhankelijkheidsdag. Het gaat dus niet om een massamanifestatie tegen de uitslag van de Braziliaanse presidentsverkiezingen.