Factcheck: nee, deze video toont geen opnames van een Oekraïense nepvideo geregisseerd door Sean Penn

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Online circuleert een video van wat een filmopname zou zijn van een ‘fake’ Oekraïense oorlogsvideo, geregisseerd door de Amerikaanse acteur-regisseur Sean Penn. Dat klopt niet. De beelden tonen de opnames van de film Invasion Planet Earth uit 2013. 

Op sociale media circuleert een video van wat de opnames zouden zijn van een Oekraïense nepoorlogsvideo.

De video, die 28 seconden duurt, toont drie personen achter een camera en één persoon die een megafoon vasthoudt op een groot plein. Aan de andere kant van het plein staat een groep mensen. Na enkele seconden roept de man met de megafoon ‘Daar gaan we, en actie!’. De mensen beginnen in paniek te roepen en te lopen. ‘Herinner je je nog de nepvideo’s van maart van Oekraïense producenten? De Amerikaanse acteur en regisseur Sean Penn vloog eind januari naar Oekraïne en bracht daar enkele maanden door. Veel van die nepvideo’s zijn van zijn productieteam’, lezen we in het bijschrift van een tweet.

Klopt het dat we hier de opnames van een Oekraïense nepvideo zien, gemaakt door Sean Penn?

We nemen enkele screenshots van de video en voeren er een omgekeerde zoekopdracht op uit via Google Afbeeldingen. Uit de resultaten blijkt dat de video op 8 april 2013 op YouTube werd geplaatst. Volgens de beschrijving werd de opname gemaakt in Birmingham voor de film Invasion Planet Earth, van regisseur Simon Cox.

Waar in Birmingham de video werd opgenomen is niet duidelijk, maar na een zoektocht op Google vinden we dat Victoria Square in het centrum van Birmingham de opnamelocatie was. Op Google Streetview herkennen we de zuilengalerij van het stadhuis (rood kader) en de koepel van het gebouw tegenover het plein (geel kader).

De factcheckers van persagentschap Reuters namen ook contact op met Richard Wood, de man die de video op YouTube plaatste. Hij was assistent-regisseur tijdens de opnames van de film. ‘De figuranten waren uitgenodigd om deel te nemen aan een scène waarin ze moesten schreeuwen en rennen. In de film is het het moment waarop buitenaardse wezens laserstralen beginnen af te vuren over een stadscentrum. Mensen verdampen als ze geraakt worden. Tijdens de postproductie werden effecten toegevoegd’, verklaarde Wood aan Reuters. We vinden de scène ook terug in de trailer van de film (0:42).

Sean Penn

Wat heeft de Amerikaanse acteur-regisseur te maken met de video? Niets, zo blijkt, maar het is geen toeval dat hij in de tweet wordt vermeld. In november 2021 bezocht Penn Oekraïne, omdat hij er een documentaire wilde draaien over de gevolgen van de ‘Russische agressie’ tegen het land. Dat meldde de website Business Insider. Op 24 februari schreef de Oekraïense overheid in een Facebookbericht dat Penn zich opnieuw in Kiev bevond om een documentaire te draaien over de Russische invasie. Dat lezen we ook in een artikel van Reuters. Veel complotdenkers zagen in Penns bezoek in november een bewijs dat de Russische inval in Oekraïne in scène was gezet. Onder meer de Amerikaanse factcheckorganisatie Politifact en het Amerikaanse magazine USA Today bestempelden die bewering als onwaar.

In tegenstelling tot wat beweerd werd in de tweet, verbleef Penn niet maandenlang in Oekraïne. De acteur verliet Oekraïne op 1 maart. Hij stak te voet de Oekraïens-Poolse grens over.