Factcheck: nee, deze video toont geen Congolese steunmanifestatie voor oorlog in Oekraïne

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op het internet circuleert een videofragment waarin Congolezen met pancartes met een foto van Poetin manifesteren. De beelden zijn echt, maar in tegenstelling tot wat sommige internetgebruikers denken, gaat het niet om een Congolees steunprotest voor de oorlog in Oekraïne. De beelden werden gemaakt tijdens een protest in de Oost-Congolese stad Bukavu. De manifestanten protesteerden tegen de Congolese regering en haar aanpak van de huidige crisis met buurland Rwanda.

Op 4 juni tweet een Twittergebruiker een videofragment van ongeveer dertig seconden, met daarbij het bijschrift ‘Kinshasa Congo staat 100% achter president Poetin. Dat zal toch wel een klap in het gezicht zijn voor Zelensky’ (hier gearchiveerd). Enkele manifestanten houden een bord omhoog met daarop een foto van de Russische president Vladimir Poetin (vanaf 0:03). Op de pancarte zelf lezen we ‘Poetin, kom de Congolezen helpen’ (vanaf 0:19).

De video circuleert ook op pro-Russische Telegramkanalen, Facebook, en YouTube (hier, hier en hier gearchiveerd).

Sommige socialemediagebruikers beweren dat de beelden een pro-Russische manifestatie in Congo tonen, om Poetin en zijn oorlog in Oekraïne te steunen. Zo worden de hashtags #oorlog en #Oekraïne gebruikt.

Anderen plaatsen de video online zonder duidelijke context (hier, hier en hier gearchiveerd). Wat is die ruimere context van de video? Zien we hier echt een pro-Russische manifestatie?

We nemen enkele screenshots en voeren een omgekeerde zoekopdracht met die screenshots uit. Zo komen we terecht bij enkele artikels van Afrikaanse media. In een artikel van 2 juni maakt Africa News melding van protesten in de Oost-Congolese stad Bukavu en de hoofdstad Kinshasa een dag eerder. In de video zien we dezelfde pancarte als in de Twittervideo (0:01). Volgens het bijschrift werd de video opgenomen in de Oost-Congolese stad Bukavu. De manifestanten scandeerden ook ‘Poetin, kom de Congolezen redden’, volgens een artikel op de Congolese website RTR-Beni.

De manifestatie werd georganiseerd naar aanleiding van de aanhoudende spanningen tussen de Democratische Republiek Congo (DRC) en buurland Rwanda. De manifestanten eisten een combattievere houding van de Congolese regering ten aanzien van hun buurland en kwamen op straat ter ondersteuning van het Congolese leger. Dat lezen we op de Belgische website Congoforum. De relatie tussen beide landen, die al jaren gespannen is, bereikte een nieuw dieptepunt nadat de DRC Rwanda ervan beschuldigde de rebellengroepering M23 militair te ondersteunen. M23, afkorting voor Mouvement du 23 Mars, lanceerde eind vorig jaar een offensief in de noordelijke Congolese provincie Noord-Kivu. Midden mei escaleerde het geweld, waardoor duizenden Congolezen op de vlucht sloegen, lezen we in De Standaard. Enkele dagen eerder vond in Kinshasa een soortgelijk protest plaats, lezen we op Al Jazeera. Het ging dus niet om een demonstratie ter ondersteuning van de Russische inval in Oekraïne. 

De exacte reden waarom de manifestanten de naam van Poetin scandeerden, is vooralsnog onduidelijk. De website Congoleo schrijft dat de manifestatie een voorbeeld is van een groeiend anti-Westers sentiment in Congo. Een ander artikel van website Congo Rassure schuift naar voren dat Poetin een oplossing zou kunnen bieden ‘om de problemen met klein Rwanda aan te pakken.’