Factcheck: nee, deze video toont geen Braziliaans protest tegen de coronamaatregelen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een video die online wordt gedeeld toont een massamanifestatie ter ondersteuning van huidig president Jair Bolsonaro. Geen Braziliaans protest tegen de coronamaatregelen, zoals verschillende mensen op Facebook beweren.

Op 18 september post een Nederlandse vrouw in de Facebookgroep ‘Nee tegen het vaccin’ een filmpje waarin we een massamanifestatie zien. Het protest vindt plaats in een brede laan die door wolkenkrabbers omzoomd is. We zien ook de Braziliaanse vlag, en in het bijschrift lezen we ‘#samensterk #TheGreatAwakening Brazilië’. De video wordt door 3000 mensen gezien en 224 keer gedeeld.

Via enkele screenshots die we maken via de videoanalysewebsite Invid, vinden we een andere versie van het filmpje terug op Facebook. Die werd op 15 september gepost. Op de videobeelden lezen we het opschrift ‘Wat de media voor jou verstopt. Protesten in Brazilië. Vechten voor hun vrijheid!’. Als we die tekst in de Facebookzoekbalk ingeven, zien we dat de video en de screenshots uit de clip wel honderden keer gedeeld werden.

Alle zoekresultaten geven ook aan dat het zou gaan om protesten ‘voor vrijheid’ en tegen de coronamaatregelen. Aan het begin van het filmpje zien we links een watermerk van TikTok met daaronder het TikTokaccount roni.burrito, wat doet vermoeden dat het filmpje daarvandaan komt. Als we op zoek gaan naar dat account, lijkt het niet meer actief te zijn.

Het filmpje werd wel op andere TikTokaccounts overgenomen.

Waar werd deze video gefilmd? En gaat het hier effectief over een Braziliaans protest tegen de coronamaatregelen? We gaan op zoek.

We proberen eerst te achterhalen waar de video werd gefilmd. In een eerdere factcheck van Knack werd ook een Braziliaans protest onder de loep genomen. Dat vond plaats in de Avenida Paulista, een grote avenue in de Braziliaanse stad Sao Paulo. De plaats van het protest in de huidige video toont gelijkenissen met die laan. Vanaf 00:14 zien we in de video een opvallend gebouw dat door twee rode balken lijkt gedragen te worden.

We surfen naar Google Maps en geven ‘Avenida Paulista’ in. Via de satelliet krijgen we een overzicht van de avenue. Daar zien we ook een rechthoekig gebouw met twee rode balken.

We klikken Google Streetview aan en zien hetzelfde gebouw als in de video. Dat blijkt het Museu de arte de Sao Paulo Assis Chateaubriand te zijn, het grootste Braziliaanse kunstmuseum.

We kunnen dus besluiten dat het protest wel degelijk plaatsvond op de Avenida Paulista.

Via YouTube zoeken we ‘avenida paulista manifestação‘. In de filters duiden we aan dat we zoeken naar een video van de afgelopen maand september die minder dan 4 minuten lang is. We sorteren de video’s op uploaddatum.

We scrollen door de zoekresultaten en vinden vier versies van het filmpje terug. Twee ervan werden op 7 september gepost, de twee andere op 8 september. Via Invid kunnen we nagaan op welk tijdstip de video’s precies werden gepost. De eerste versie werd opgeladen om 21.24u (UCT), de tweede om 21.41u (UCT). Het is dus zeer waarschijnlijk dat die van 21.24u de eerste versie is van het filmpje.

Over welk protest gaat het nu?

Geen enkele van de video’s vermeldt dat het om een protest tegen de coronamaatregelen zou gaan. We googelen ‘manifestaçãos avenida paulista 7 de setembro’. Zo komen we terecht bij een artikel van de Braziliaanse krant O Globo. Het artikel, dat we vertalen via Deepl, meldt dat het protest plaatsvond ter ondersteuning van huidig president Jair Bolsonaro. 7 september is ook Dag van de Onafhankelijkheid in Brazilië en een nationale feestdag. Volgens schattingen van de overheid waren er zo’n honderdduizend manifestanten opgedaagd.

Ook Reuters schreef over het protest. Tijdens het protest sprak Bolsonaro de manifestanten toe. In de speech nam hij de Braziliaanse justitie, die hij beschuldigde van politieke vooringenomenheid, en het Congres in het vizier.

Brazilië bereidt zich voor op nieuwe presidentiële verkiezingen die volgend jaar in oktober plaatsvinden. Hoewel geen van beiden zich reeds kandidaat stelde, is de kans groot dat de verkiezing zal gaan tussen huidig president Bolsonaro en de linkse oud-president Lula Da Silva (PT). In de laatste peilingen ligt Da Silva ruim voor op Bolsonaro.