Factcheck: nee, deze tv-reportage verspreidt geen leugens over de temperatuur op Corsica

Volgens Twitterposts zou een Franse tv-reportage liegen over de temperaturen op Corsica. Op beelden van de zender zien we ‘32°C’, terwijl de reportage ons zou voorhouden dat het 42 graden warm is op het Franse eiland. Van leugens blijkt geen sprake: de reportage vermeldt wel degelijk de 32 graden (aan de kust), terwijl de 42 graden op een ander tijdstip en op een warmere plaats (in het binnenland) werd opgemeten.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 29 juli post een Vlaamse man onderstaande tweet, die 120 keer wordt geretweet en door meer dan 8500 mensen wordt gezien. De tweet van de man is een retweet van een Engelstalige tweet die 17.200 keer werd geretweet (hier gearchiveerd).

De tweets tonen een screenshot van wat een televisie-uitzending lijkt. We zien de gevel van een apotheek, met een lichtbak waarin een thermometer zit die 32 graden aangeeft. In de tekstbalk onderaan het screenshot lezen we ‘Meer dan 42 graden op Corsica’. 

Volgens de bijschriften in de tweets bewijst deze foto – en met name het verschil tussen 32 en 42 graden – het bestaan van een gecoördineerde campagne om ‘leugens’ te verspreiden over het weer. De auteur van de Engelstalige tweet heeft het over ‘temperatuurmanipulatie’ en vraagt zich af wie er achter de ‘gecoördineerde transnationale campagne’ zit.

Het is een discours dat we de voorbije maanden vaker zien op sociale media: een aantal mensen is ervan overtuigd dat de media de hoogte van de temperaturen overdrijven, met de bedoeling de bevolking te alarmeren over de klimaatopwarming. In verschillende posts zien we vergelijkingen tussen de verslaggeving over het weer in de media en de temperaturen die worden opgemeten door officiële instanties, of door vakantiegangers ter plaatse.

Wat is er aan de hand op het Franse eiland Corsica?

Voor de mensen die het posten, is dit ene tv-screenshot voldoende bewijs om te spreken van een gecoördineerde campagne over de hittegolf in Zuid-Europa, in het bijzonder vanwege de discrepantie tussen de tekstbalk waarin gesproken wordt over 42 graden Celsius en het lichtbord van een apotheek waarop 32 graden Celsius staat.

Waar komt dit screenshot vandaan? Als we “pharmacie Corse Paul Ricci” googelen – elementen die we op de schermafbeelding terugvinden – krijgen we een adres in Bastia, een stad in het noordoosten van het Franse eiland Corsica.

Op Google Streetview zien we dat het gaat om de juiste locatie. Het tv-fragment is dus gefilmd in Bastia.

Links bovenaan het screenshot zien we “VS” staan. Dat blijkt een stuk van het logo van de Franse nieuwszender C-NEWS. Als we op die site op zoek gaan naar artikels over Bastia in de voorbije week, dan vinden we één artikel terug, van 18 juli.

Het blijkt te gaan om de reportage waaruit het screenshot komt dat we onderzoeken. De reportage werd gemaakt op maandag 17 juli, die dag uitgezonden op C-NEWS, en online geplaatst op dinsdagochtend 18 juli. 

Wat wordt er in die reportage gezegd? De eerste zin luidt: ‘De thermometer toont 32 graden in het centrum van Bastia’. Die 32 graden wordt dus niet verzwegen, in tegenstelling tot wat de tweets suggereren.

Waar komt dan die 42 graden Celsius vandaan? Verder in de reportage (vanaf 01:00) vermeldt de journaliste dat de hittegolf zich de volgende dagen zal verderzetten, met plaatselijke pieken tot 40 graden Celsius.

Na het draaien van die reportage blijft de journaliste van C-NEWS in Bastia. Vanuit de studio wordt nog een paar keer verbinding met haar gemaakt voor een update, terwijl er links beelden verschijnen van haar reportage van de dag voordien. Dat gebeurt bijvoorbeeld op dinsdag 18 juli.

Later die dinsdag wordt daadwerkelijk een temperatuur van 42,3° Celsius opgemeten door Météo France in Castirla, in centraal Corsica, zo lezen we op de website Corse Matin.

Dat is dus veel warmer dan die 32 graden in Bastia, en dat is niet onlogisch: we zijn ondertussen een dag later en de temperaturen zijn, zoals voorspeld, gestegen. Bovendien ligt Castirla (rood omcirkeld) in het binnenland van Corsica, terwijl Bastia aan de kust ligt, waar het altijd frisser is.

C-NEWS gaat die avond terug naar de journaliste in Bastia, en er er verschijnt een tekstbalk met ‘Meer dan 42°C in Corsica’ op het scherm, met op de achtergrond opnieuw dezelfde beelden, die de dag voordien werden gefilmd, waaronder dus ook het beeld van de reportage in Bastia met die temperatuur van 32° Celsius.

Het precieze fragment van het screenshot blijkt te komen uit een nieuwsitem van enkele seconden aan het begin van het C-NEWS-debatprogramma Face à l’info van 18 juli. Daarin spreekt de voice-over van ’42°C in Castirla vanmiddag’ (00:23), terwijl op de beelden expliciet  ‘Bastia gisteren’ staat.

In een Twitter-draad wijst journalist Rien Emmery erop dat er wel degelijk legitieme kritiek te uiten valt op die meting van meer dan 42°C in Castirla. Zowel de WMO als Météo-France beschouwen het als een minder kwalitatief weerstation waarvan de metingen kunnen afwijken, zo lezen we bij France Info. Maar dat heeft uiteraard niets te maken met ‘leugens van de pers’.