Factcheck: nee, deze reclameboodschap werd niet vertoond in hartje Berlijn

Online circuleert een video van een antioorlogsvideo die in hartje Berlijn zou zijn vertoond. Dat klopt niet. De video is gemanipuleerd en toont in de originele versie reclame voor een Londense kunstorganisatie.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 28 januari tweet de Nederlandse Sonja van den Ende een video die opgenomen zou zijn in de Duitse hoofdstad Berlijn (hier gearchiveerd). In de video zien we een groot scherm, waarop reclame voor een pantservoertuig wordt afgespeeld.

In de video, die zo’n zeven seconden duurt, zien we twee pantservoertuigen verschijnen. Daarna verschijnen de jaartallen 1943 en 2022 boven de voertuigen. Op het einde verschijnt de Duitse boodschap ‘Waarschijnlijk niet opnieuw?’.

In de tweet schrijft Van den Ende: ‘Een reclameboodschap in Berlijn door het volk. Het volk tegen de meest stupide en domste overheid ooit.’ Met die boodschap lijkt Van den Ende te suggereren dat het gaat om een aanklacht aan het adres van de Duitse regering. Die kondigde op 25 januari aan dat ze Leopard 2-tanks aan Oekraïne zou leveren. Dat lezen we in een artikel van persagentschap Reuters. Op 3 februari kondigde Duitsland eveneens aan om oudere Leopold 1-tanks aan Oekraïne te leveren, lezen we op de politieke website Politico. De video wordt ruim 10.900 keer gezien.

Als we enkele beelden van de video invoeren op Google Afbeeldingen, zien we dat de video rond 26 januari begon te circuleren op Russische websites en sociale media. Dat doet ons vermoeden dat het beeld gemanipuleerd is.

Gaat het hier om een echte reclameboodschap die in Berlijn te zien was?

Eerst en vooral proberen we te achterhalen of de video effectief in Berlijn is gemaakt. We voeren een geolocatie uit. Daarvoor bekijken we de omgeving aandachtig. Zo zien we links een groot gebouw dat op een kerk lijkt (geel kader). 

We nemen een screenshot van de video en laden het bij Google Afbeeldingen op. Zo komen we terecht op een artikel van de Nederlandse krant De Volkskrant. In een artikel over een aanslag die plaatsvond op een kerstmarkt op 20 december 2016 vinden we dezelfde kerk terug. Die kunnen we identificeren als de Kaiser-Willem-Gedächtniskirche. Die kerk bevindt zich in op het Breitscheidplatz in Berlin Mitte, hartje Berlijn. We surfen naar Google Maps en tikken ‘Kaiser-Willem-Gedächtniskirche’ in. Met Google Streetview gaan we op stap in de omgeving. We wandelen op de Kurfürstendamm in de richting van waar het gebouw met het scherm zich vermoedelijk bevindt. Zo komen we uiteindelijk terecht op de Joachimsthaler Strasse, waar het scherm zich op de hoek met de Kurfürstendamm bevindt. In de verte zien we de kerk (geel kader).

Als we ‘Led screen Joachimstaler Straße berlin’ googelen, zien we dat de eigenaar van het scherm het Duitse reclamebedrijf Limes is. 

Op zijn YouTubekanaal post het bedrijf reclamevideo’s voor het scherm. We bekijken ze en in een van de video’s, gepost op 7 april 2022, herkennen we dezelfde beelden (seconde 16). Zo zien we dezelfde witte bestelwagen (geel kader), het rode verkeerslicht (rood) en wijzen ook de wijzers op de kerkklok hetzelfde uur aan (blauw kader). Op de originele video wordt echter een andere reclamevideo vertoond dan die in de video van Van den Ende. 

In de videobeschrijving lezen we dat we een reclamevideo van het Londense kunst- en cultuurplatform CIRCA zien, om promotie te maken voor zijn gratis openbaar kunstprogramma in Berlijn.  

Daarmee kunnen we met zekerheid zeggen dat de video gemanipuleerd is.