Factcheck: nee, deze radar kan geen stormen of tsunami’s veroorzaken

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Telegram en Twitter gaat een foto van een Amerikaanse radarinstallatie viraal. Volgens sommige socialemediagebruikers kan de radar het weer beïnvloeden, volgens andere kan ze zelfs branden en tsunami’s veroorzaken. Dat klopt niet. De radar detecteert raketaanvallen en maakt deel uit van een Amerikaans afweersysteem.

In de Telegramgroep ‘Nederlands Verzetkanaal’, die 3700 leden telt, wordt een foto gedeeld van een enorm toestel, dat deels met een wit zeil bedekt lijkt te zijn. ‘Hallo, ik ben Eunice, wat fijn om kennis te maken’, staat bij de foto te lezen. Die boodschap lijkt te verwijzen naar de storm Eunice die op vrijdag 18 februari over Europa raasde. Op Telegram wordt de foto 11.600 keer gezien.

Ook op Twitter zien we dezelfde foto opduiken (hier en hier). Net onder de foto lezen we ook een Engelstalige tekst: ‘Dit is geen microgolfoven voor kantines. Dit is een HAARP ELF-golffacilitator. Die golven penetreren alles op aarde en precies binnen deze ELF golven kun je brand veroorzaken om iets te vernielen. Inclusief aardbevingen! Inclusief tsunami’s!.’

Uit de commentaren op de foto blijkt dat veel socialemediagebruikers denken dat de machine effectief het weer kan beïnvloeden. ‘Da’s een flink apparaat’, reageert een Twittergebruiker. ‘Zou mij niks verbazen. Eerst kon ik de pedofilie, kinderhandel en kindermisbruik in die kringen niet geloven. Ze hebben geen ziel.’

Wat is HAARP waarnaar in het bijschrift verwijst? Maakt de machine die we op de foto zien er deel van uit en kan ze het weer inderdaad beïnvloeden? We gaan op zoek.

Hoge frequentie

HAARP is een afkorting voor High Frequency Active Auroral Research Program, een Amerikaans militair en civiel onderzoeksinstituut van de Universiteit van Alaska Fairbanks. Binnen het programma wordt onderzoek gedaan naar de kenmerken en gedrag van de ionosfeer. Dat is het hoogste punt van de atmosfeer. Het belangrijkste onderzoeksinstrument van HAARP is het Ionospheric Research Instrument (Ionosferisch Onderzoeksinstrument, of IRI, nvdr.). Dat bestaat uit zo’n 180 antennes, verspreid over 33 hectare (bekijk hier een video). De antennes kunnen signalen uitzenden in de ionosfeer. Het effect van die signalen wordt vervolgens bestudeerd, met als doel beter te kunnen inschatten hoe de ionosfeer reageert op radiogolven.

HAARP is al langer het onderwerp van samenzweringstheorieën. De signalen die het IRI uitzendt, zouden weersveranderingen kunnen veroorzaken. In deze uitzending van de internationale nieuwszender France24 wordt die samenzweringstheorie verder uitgelegd. Op Facebook zijn er diverse groepen te vinden waarin aanhangers van de theorie zich verzamelen.

De vraag of HAARP het weer kan beïnvloeden, wordt ook beantwoord op de website van het onderzoeksprogramma. Het antwoord is duidelijk: nee. ‘HAARP heeft geen invloed op de troposfeer of de stratosfeer, de twee niveaus van de atmosfeer die verantwoordelijk zijn voor het weer’, lezen we op de website.

Hetzelfde lezen we ook in een factcheck van Climate Feedback, een organisatie die zich toelegt op klimaatfactchecks. Daarin lezen we dat er geen bewijs is dat HAARP het weer beïnvloedt.

Militaire radar

Wat zien we nu op de foto? Om de oorsprong van de foto te achterhalen, nemen we een screenshot en voeren via Google Afbeeldingen, Yandex en Tineye een omgekeerde zoekopdracht uit. Zo komen we terecht op de website cryptome, waar we dezelfde foto terugvinden.

Op de website van Missile Defense Advocacy, een non-profitorganisatie die pleit voor het uitbouwen van een raketafweersysteem, lezen we dat de radar in staat is om objecten op 4000 kilometer afstand te identificeren, en dat het ontworpen is om hoge golven en stormen op zee te doorstaan. De radar kan van op zee opereren. De SBX-1 werd in het verleden onder meer geplaatst bij de Amerikaanse militaire basis in Pearl Harbor en werd ook al ingezet om nucleaire testen van Noord-Korea te monitoren. In 2019 kreeg de radar een upgrade.