Factcheck: nee, deze koeien stierven niet door coronavaccins

Op Twitter en Facebook circuleert een video van dode koeien die gestorven zouden zijn door toediening van een coronavaccin. Dat klopt niet. De video uit Noord-Italië toont dieren die stierven door een giftige plant, zo blijkt uit wetenschappelijke analyse.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 3 juni plaatst een Engelstalige Twitteraccount een video online (hier gearchiveerd) met als bijschrift: ‘Waarschuwing: harde beelden. Noord-Italië. De overheid kwam en vaccineerde vee tegen cv19 (afkorting voor covid-19, nvdr.) Kijk naar het resultaat: allemaal dood of stervend de volgende dag. #plotsgestorven’. We zien mannen wandelen tussen koeien waarvan velen dood lijken of een zieke indruk maken. De tweet werd al meer dan een half miljoen keer bekeken.

Ook op Facebook doet een korte versie van de video de ronde (hier gearchiveerd). 

Aan de versie op Twitter werd een zogenaamde ‘Community Note’ toegevoegd. Community Notes zijn notities die op Twitter worden toegevoegd aan een tweet over een specifiek onderwerp. Ze bieden extra context en informatie over het onderwerp, zoals de geschiedenis ervan of actuele ontwikkelingen erover. Community Notes worden toegevoegd door een groep van gebruikers die Twitter zelf heeft geselecteerd en die als experts worden beschouwd in het betreffende vakgebied.

In dit geval gaat het over een artikel gepubliceerd op 19 augustus 2022 van The Straits Times. Die Singaporese krant nam het bericht  over van het Franse persagentschap AFP. Volgens het artikel stierven 50 koeien in het Noord-Italiaanse dorpje Sommariva del Bosco op 6 augustus 2022 door blauwzuurgif na het eten van sorghumplanten. 

We zoeken ook naar artikelen in de lokale Italiaanse pers. Dat doen we door de naam van de expert te googelen die in het AFP-artikel wordt opgevoerd. Het gaat om Stefano Giantin van het Istituto Zooprofilattico. Om te filteren op Italiaanse websites, voegen we site:.it toe in de zoekbalk. 

Zo komen we uit bij verschillende artikelen over hetzelfde voorval. Alle artikelen vermelden waterstofcyanidegif in de sorghumplanten als oorzaak van de overlijdens. Zo schrijft lokale krant La Vocce di Alba: ‘Wat de fatale vergiftiging van het vee veroorzaakte, was de hoge hoeveelheid dhurrin (een giftige stof waarbij waterstofcyanide kan vrijkomen, nvdr.), ook verergerd door de huidige watercrisis. In de de geanalyseerde planten werd die stof aangetroffen in een concentratie van 0,1%. Bij de dode dieren lag de concentratie blauwzuur (synoniem voor waterstofcyanide, nvdr.) ver boven de 730 ppm (bovengrens voor runderen).’ Hoe deze vergiftiging juist in zijn werk gaat, staat te lezen op de website van The Ohio State University. 

Dat het daadwerkelijk over dezelfde situatie gaat als in de virale video, kunnen we zien bij dit artikel van La Stampa (achter betaalmuur): ‘Vijftig koeien dood in minder dan een half uur, gedood door sorghum die ze aten. De kudde van 160 koeien bevond zich op land waar het in gif veranderde graan wordt verbouwd: vijftig dood’.

Visuele elementen in een foto bij dat artikel (links) en een screenshot uit de Twittervideo (rechts, 1:38) komen overeen: de begroeiing in de achtergrond (gele en groene kaders) en vier kadavers (rode kaders).

Een fragment uit de video op Twitter vinden we ook het YouTube-kanaal van de Italiaanse krant Corriere della Sera met als titel ‘Sommariva Bosco, 50 koeien sterven in enkele minuten aan sorghumvergiftiging’ .