Factcheck: nee, deze jongen is niet verplicht om een examen buiten af te leggen omdat hij ongevaccineerd is

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op een Oostenrijkse school zou een jongen verplicht zijn geweest om een test in de buitenlucht te maken omdat hij niet gevaccineerd was en geen masker droeg. Maar dat verhaal, dat op Twitter onder meer wordt verspreid door Thierry Baudet van het Nederlandse Forum Voor Democratie, klopt niet helemaal. De maatregel had met vaccinatie niets te maken, en het ging niet om een verplichte test. Over de mondmaskerdracht was er wel een dispuut tussen de school en de ouders.

fOp 16 januari retweet (hier gearchiveerd) de Nederlandse politicus en voorzitter van Forum Voor Democratie Thierry Baudet een foto van een schoolkind dat aan een raam van een school zit. De originele tweet (hier gearchiveerd) stelt dat de foto werd genomen in Oostenrijk. “Krankzinnigheid in een foto. Ongevaccineerd en ongemaskerd schoolkind in Oostenrijk moet verplicht buiten een test maken, in vriestemperaturen”, lezen we bij de foto. ‘Krankzinnig,’ voegt Baudet daar in zijn retweet aan toe.

De foto gaat ook rond op Britse en andere Nederlandse accounts (hier en hier gearchiveerd). De tweet veroorzaakt veel verbolgen reacties.

Moest het kind effectief een toets buiten afleggen omdat het geen masker droeg en niet gevaccineerd was? We zoeken het uit.

Als we de foto ingeven op de fotozoekmachine Tineye, zien we dat hij sinds 13 januari online circuleert. De afbeelding komt onder meer voor in artikels van de Oostenrijkse nieuwszender Oe24, de nationale krant Der Standard en de lokale nieuwssite Steiermark.orf.

Van Facebookpost tot nationaal nieuws

Volgens die media zien we de negenjarige Jason Fischer op de foto, en was de jongen inderdaad een test aan het afleggen bij min één graad Celsius. De school in kwestie bevindt zich in de gemeente Voitsberg, in de deelstaat Steiermark. In de lokale krant Kleine Zeitung lezen we dat de foto voor het eerst online werd geplaatst door ene Jürgen Gross (hier gearchiveerd). De man zou geen familie zijn van het kind. Zijn post wordt meer dan 15.000 keer gedeeld en 2500 keer becommentarieerd.

Enkele uren later pikt de lokale afdeling van de rechtse Oostenrijkse politieke partij FPÖ het nieuws op. Markus Leinfellner, gemeenteraadslid voor de FPÖ in Voitsberg en lid van de Bondsraad, plaatst de foto op zijn Facebookpagina (hier gearchiveerd). De Facebookpagina van de lokale afdeling doet hetzelfde (hier gearchiveerd). Leinfellner verwerkt in zijn post een link naar een persbericht over het voorval, uitgestuurd door de lokale FPÖ-afdeling (hier gearchiveerd). Het nieuws wordt vervolgens opgepikt door andere lokale media, om daarna door te stromen naar nationale media zoals Oe24 en Kronen Zeitung. Het bericht wordt ook gepost op de Facebookpagina van de nationale FPÖ (hier gearchiveerd). De FPÖ kant zich al langer tegen de in Oostenrijk geldende coronamaatregelen en tegen de vaccinatieplicht voor meerderjarigen, die op 1 februari ingaat.

Noch in de Facebookpost, noch in het persbericht lezen we dat de jongen buiten moest zitten omdat hij ongevaccineerd is. Wel dat hij buiten moest zitten omdat hij geen mondmasker droeg.

We nemen contact op met de factcheckers van het Oostenrijkse persagentschap APA, die ons meer uitleg over het incident verschaffen. ‘Het voorval heeft helemaal niets te maken met vaccinatie, aangezien die voor kinderen niet verplicht is. De aankomende vaccinatieverplichting (die op 1 februari in werking treedt, nvdr.) geldt enkel voor mensen boven de achttien jaar’, aldus APA-journalist. Dat lezen we ook op de website van het ministerie voor Sociale Zaken en Gezondheid.

‘Schoolkinderen van alle leeftijdscategorieënen moeten in de klas wel een masker dragen’, stipuleert het ministerie voor Onderwijs en Onderzoek.

Kinderen kunnen evenwel een zogenaamde ‘Maskenbefreiung’ verkrijgen, die hen ontslaat van die verplichting. Jason, de jongen op de foto, zou sinds 9 januari over zo’n certificaat hebben beschikt. ‘Maar aangezien een controversiële dokter het attest had uitgeschreven, was de school de geldigheid van het certificaat nog aan het onderzoeken’, aldus APA. Dat schrijft ook de Oostenrijkse krant Der Standard. Om welke medische redenen de jongen een uitzonderingscertificaat zou nodig hebben, wilde de vader van het kind niet bekendmaken.

De Onderwijsdirectie van Steiermark stelt bovendien dat dat de test maar vijftien minuten duurde en dat hij vrijwillig was. De jongen was dus niet verplicht om eraan deel te nemen. Dat lezen we in verschillende artikels die op 14 januari, een dag na de Facebookpost, werden gepubliceerd (zie hier, hier en hier).

De ouders van de jongen wilden dat hij zou deelnemen aan de test, omdat hij binnenkort van school zou veranderen. Ook de jongen zelf zou op deelname hebben aangedrongen, lezen we in het artikel van Orf. ‘De ouders van het kind weigerden echter om hem een masker te laten dragen om de test af te leggen’, laat APA weten. Daarop heeft de school een compromis gezocht, waarbij de jongen buiten de toets kon afleggen. Het schoolbestuur benadrukte later dat de ouders daarmee akkoord waren gegaan.

Markus Fischer, de vader van de jongen, die aanwezig was toen zijn zoon de toets aflegde, spreekt dat laatste tegen, blijkt uit die mediaberichtgeving.

Instrumentalisering van een kind

Denise Schiffrer-Barac, advocate bij de kinderbescherming van Steiermark, sprak zich uit over de zaak en bekritiseerde de ouders. ‘Kinderen mogen niet geïnstrumentaliseerd worden. Het is de taak van de ouders om ervoor te zorgen dat hun kind niet in een dergelijke situatie terecht komt. Het is een instrumentalisering van een negenjarig kind, dat de gevolgen van dit hele verhaal nog niet kan overzien. Het is niet in hun belang om kinderen of jongeren in dergelijke situaties te brengen’, liet ze optekenen in Orf.

Ook de Onderwijsraad van Steiermark boog zich over het incident. Die besloot dat er geen sanctie voor de leerkrachten en directie zou komen. Het incident deed de gemoederen hoog oplopen. Zo vond er op 18 januari een protest voor de school plaats. De jonge Jason loopt ondertussen school in een andere gemeente.