Factcheck: nee, deze helikopter sproeit geen chemische middelen op een bevroren windturbine in Duitsland

Op Facebook circuleert een foto waarop een helikopter te zien is die in Duitsland een windturbine zou besproeien met chemicaliën, om de wieken ijsvrij te maken. Dat klopt niet. Het gaat om een oude foto die is gemaakt in Zweden, tijdens een experiment waarbij een ontdooi-oplossing voor windturbines met een helikopter werd uitgetest. Daarbij werden echter geen chemicaliën gebruikt, enkel warm water. In Duitsland wordt deze methode niet toegepast. Daar wachten exploitanten van windturbines tot het ijs vanzelf is ontdooid.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de publieke Facebookgroep Behoud terugdraaiende meter digitaal of niet! (27.900 leden) verschijnt op 15 februari 2021 onderstaande post (hier gearchiveerd).

‘Winter in Duitsland is wanneer door kerosine aangedreven propellers opstijgen om chemische middelen te sproeien, opdat de ecologische propellers weer gaan draaien,’ zegt de Facebookpost. Dezelfde bewering circuleert ook op Twitter: deze Duitstalige tweet werd bijvoorbeeld gedeeld door Thierry Baudet, voorzitter van de Nederlandse partij Forum voor Democratie (FvD).

Via een Google-zoekopdracht komen we terecht bij een aantal resultaten die dezelfde foto met de helikopter tonen, en die er stuk voor stuk op wijzen dat de bewuste foto niet in Duitsland is gemaakt maar wel in Zweden, tijdens een experiment waarbij een ontdooioplossing voor windturbines met een helikopter werd uitgetest. Die methode werd uitvoerig beschreven in een eerdere factcheck van Knack.

Zo vinden we onder meer in een onderzoeksrapport uit 2016 van het Zweedse energieonderzoeksinstituut Energiforsk en een online artikel van het Zweedse technologietijdschrift Nyteknik uit 2015. Daaruit leren we dat de beelden een experiment tonen waarbij nieuwe technologie voor het ontdooien van de wieken van windturbines wordt getest in het Zweedse Boden. 

In 2016 plaatste het bedrijf Alpine Helicopter op zijn YouTube-pagina een filmpje over dat proefproject (hier gearchiveerd). De bedoeling van het experiment was om na te gaan hoe effectief deze ontdooimethode kon zijn als laatste redmiddel, een back-up oplossing in het geval van een defect aan het interne ontdooisysteem waarmee de meeste windturbines zijn uitgerust. Het systeem was nooit bedoeld als standaardontdooioplossing.

Het onderzoeksrapport stelt trouwens uitdrukkelijk dat, anders dan bij het ontdooien van vliegtuigen, de enige vloeistof die op een windturbine mag worden gebruikt heet water is, en dat ‘chemicaliën en andere additieven verboden zijn vanwege milieurichtlijnen’ (pagina 10).

Alleen water

Zoals de algemeen directeur van Alpine Helicopter Mats Wigdren in 2021 uitlegde aan de Franse factcheckers van AFP werd bij het experiment geen glycol gebruikt. 

In oktober 2023 onderzochten de Franse factcheckers van AFP de nog altijd circulerende beelden en de bijbehorende claims opnieuw. Verschillende bronnen bevestigden aan AFP dat alléén heet water werd gebruikt en geen en glycol of andere chemische stoffen, en dat het ging om een in de tijd beperkte testfase.

Niet in Duitsland

De factcheckers van AFP Nederland wezen er in een factcheck eerder op dat AFP Duitsland had geïnformeerd naar de gebruikelijke procedures in Duitsland bij de Duitse Federale Vereniging voor Windenergie, een van ’s werelds grootste verenigingen voor hernieuwbare energie met meer dan 20.000 leden.

Algemeen directeur Wolfram Axthelm antwoordde op 10 februari 2021 in een e-mail aan AFP het volgende: ‘In Duitsland worden geen helikopters gebruikt voor ontijzing.’ In een later telefoongesprek verduidelijkte Axthelm: ‘Er zijn bepaalde weersomstandigheden voor nodig, zoals we die momenteel in Hessen meemaken, om ijsvorming op de wieken te veroorzaken.’ Met behulp van monitoren op afstand zouden dergelijke windturbines in Duitsland dan meteen door de maatschappijen worden uitgeschakeld voordat ze beschadigd raken, en daarna zouden de exploitanten wachten tot het ijs vanzelf weer is ontdooid.

Marie-Luise Plappert, onderzoeksassistent hernieuwbare energie bij het Duitse Federale Milieuagentschap, bevestigde op 10 februari 2021 aan AFP dat exploitanten die in Duitsland gebruik zouden willen maken van helikopters of chemicaliën voor het ontdooien van windturbines, wettelijk verplicht zouden zijn om dat aan te vragen, zoals ook het geval is bij het gebruik van andere bedrijfsmiddelen, zoals blusmiddelen in het kader van brandbeveiliging. ‘Van dergelijke toepassingen zijn wij echter niet op de hoogte, stelde Plappert.’