Factcheck: nee, deze grafiek bewijst niet dat de aarde nooit kouder was dan nu

Op sociale media circuleert een grafiek uit een artikel van de Amerikaanse krant The Washington Post. Op de grafiek zijn schattingen van de gemiddelde wereldtemperatuur van de laatste 485 miljoen jaar te zien. Volgens socialemediagebruikers zou de grafiek bewijzen dat het nog nooit zo koud was als nu. Dat klopt niet. We bevinden ons momenteel inderdaad in een koude periode, maar volgens de onderzoekers die de data voor de grafiek verzamelden, is het klimaat de laatste eeuwen aan het veranderen in een tempo dat alles in het verleden overtreft.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleert een afbeelding uit een artikel van de Amerikaanse krant The Washington Post. Die afbeelding toont de evolutie van de gemiddelde wereldtemperatuur voor de laatste 485 miljoen jaar. Op de grafiek zijn duidelijke pieken en dalen te onderscheiden.

Volgens socialemediagebruikers zou de grafiek door de mens veroorzaakte klimaatverandering ontkrachten. ‘De aarde is op haar koudste punt in de laatste 485 miljoen jaar’, leidt een Nederlandstalige X-gebruiker uit de grafiek af. ‘The Washington Post onthult onbedoeld de schokkende waarheid over de opwarming van de aarde’, schrijft een Duitstalige X-gebruiker.

De grafiek werd met soortgelijke bijschriften gedeeld op zowel X (hier en hier), Reddit als op alternatieve nieuwssites (hier en hier). Sommige van die posts werden meer dan 200.000 keer bekeken.

Maar klopt het dat de aarde nu het koudst is van de afgelopen 485 miljoen jaar? En haalt dat het bewijs voor door de mens veroorzaakte klimaatverandering onderuit?

Zitten we momenteel op een minimum?

Op 19 september publiceerde The Washington Post een artikel op haar website met als titel: ‘Wetenschappers hebben het klimaat van de aarde voor de laatste 485 miljoen jaar vastgelegd. Hier is het verrassende punt waar we nu staan.’

In de eerste alinea van het artikel valt te lezen dat de wetenschappers dat deden met als doel te tonen hoeveel het klimaat op aarde al gewijzigd was en om te waarschuwen voor de nog nooit voorgekomen verandering die de mens nu veroorzaakt.

Het onderzoek waarop The Washington Post zich beroept, is op 20 september gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science. ‘De temperatuur van de aarde heeft de voorbije 485 miljoen jaar geschommeld tussen de 11°C en 36°C’, lezen we in het abstract van de studie. Dit interval is groter dan in vorige reconstructies’, lezen we in het gestructureerde abstract van de studie. De onderzoekers besluiten dat er een sterke correlatie is tussen de concentratie van CO2 in de atmosfeer en de gemiddelde wereldtemperatuur.

Op de grafiek, die zowel in de studie als in het artikel van The Washington Post voorkomt, lijkt het inderdaad alsof we ons momenteel op een minimum bevinden. Als je nauwkeurig kijkt, merk je echter dat de temperatuur aan het uiterste van de grafiek opnieuw begon te stijgen. Volgens de onderzoekers werd het absolute minimum van de gemiddelde wereldtemperatuur bereikt tijdens het laat-pleistoceen, tussen de 129.000 en 11.700 jaar geleden. Het klopt dat we, voor de hele periode die onderzocht werd, ons momenteel in een koude periode bevinden. Maar het is enkel omdat er zo’n groot tijdsinterval in één grafiek onderzocht wordt dat het lijkt alsof we nu een minimum bereikt hebben.

Haalt dit het bewijs voor door de mens veroorzaakte klimaatverandering onderuit?

The Washington Post interviewde Emily Judd (University of Arizona), de hoofdauteur van de studie: ‘Deze bevindingen over het verschroeiende verleden van de aarde geven ons nog meer redenen om verontrust te zijn over de huidige klimaatverandering. Deze tijdlijn toont hoe snelle en dramatische temperatuurswijzigingen geassocieerd kunnen worden met veel van ’s werelds slechtste momenten, waaronder een massa-extinctie die ongeveer 90 procent van alle organismen deed uitsterven.’

Judd vertelde The Washington Post dat in geen enkel deel van de periode die zij met haar collega’s onderzocht het klimaat zo snel veranderd is als vandaag: ‘Wanneer de leefomgeving zo snel opwarmt, kunnen dieren en planten dat tempo niet volgen.’

The Washington Post nam ook contact op met Jess Tierney (Universiteit van Arizona) om duiding te geven bij de studie. Ook zij legde in haar antwoorden de nadruk op wat deze studie kan betekenen om de effecten van door de mens veroorzaakte klimaatverandering beter te begrijpen: ‘We moeten ongerust zijn omdat het zo snel gaat. We zijn de wereldtemperatuur in een tempo aan het veranderen dat alles wat we weten over het verleden overtreft.’