Factcheck: nee, deze gevangene groef niet vijf jaar lang een tunnel om uiteindelijk bij zijn bewakers uit te komen

Op sociale media circuleert een afbeelding van een Braziliaanse gevangene die om te ontsnappen vijf jaar een tunnel zou hebben gegraven om dan bij zijn bewakers uit te komen. Dat klopt niet. De foto is echt en dateert uit 2012, maar het ging om een gat dat werd gemaakt om te ontsnappen en geen tunnel waaraan vijf jaar werd gewerkt.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 19 november deelt de Nederlandse journalist en radiopresentator Tim de Wit een twitterbericht (hier gearchiveerd). We zien een foto en het Engelstalig bijschrift: ‘Braziliaanse gevangene heeft 5 jaar lang een tunnel gegraven die eindigde in de bewakingsruimte.’ De Wit deelt het bericht met de boodschap ‘Mocht het allemaal even tegen zitten vandaag, het kan altijd erger.’

Het gaat hier misschien om een onschuldige internetgrap, maar vermits De Wit journalist is, zullen velen ervan uitgaan dat hij zijn bronnen checkt en geen onwaarheden verspreidt. We namen daarom contact op met De Wit, maar kregen nog geen reactie.

De Wits bericht wordt meer dan 100 keer gedeeld en krijgt meer dan 1000 likes.

Als een verhaal te goed is om waar te zijn, is het beter om voorzichtig te zijn. We googelen het bijschrift om te achterhalen wat de juiste context van de foto is.

Via die zoekopdracht blijkt dat dezelfde foto met hetzelfde bijschrift twee jaar eerder al circuleerde op de sociale nieuwswebsite Reddit. In de commentaren lezen we dat de persoon niet in de kamer van de bewakers zou zijn uitgekomen, maar dat het gat gemaakt in de celmuur te klein was en hij was vastgeraakt.

We zoeken oudere berichtgeving, die dichter bij de originele context staat. Op de Amerikaanse techsite Gizmodo vinden we een artikel met als titel ‘Domme gevangene komt vast te zitten in zijn eigen muurgat tijdens domme gevangenisuitbraak’ van 8 december 2012. Of het hier over dezelfde case gaat, weten we niet, want het artikel bevat geen foto’s.

Wel zijn er links naar enkele Braziliaanse sites maar als we daarop doorklikken krijgen we de error 404-boodschap: de pagina is niet meer beschikbaar.

Via de het internetarchief Wayback Machine vinden we wel nog een gearchiveerde versie terug van het artikel op de site van de Braziliaanse krant Jornal Populacional. In dat artikel van 4 december 2012 vinden we een kwalitatievere versie van de Twitterfoto. 

In het Braziliaanse artikel lezen we niets over een ontsnappingspoging van vijf jaar die uitkomt in de kamer van de bewakers. De foto werd gemaakt in de gevangenis van de gemeente Ceres in de staat Goiás. Er werd geen tunnel gegraven, maar een gat gemaakt in de celmuur, waardoor enkele gevangenen probeerden te ontsnappen. In de cel zaten vier gevangenen, van wie er een met een kleiner postuur door het gat kon ontsnappen. Een tweede, grotere gevangene kwam in het gat vast te zitten. 

In een andere foto bij het artikel zien we duidelijk dat het hier om een gat in de muur ging en niet om een tunnel.

In samenwerking met de brandweer werd de gevangene met een voorhamer en beitel uit zijn hachelijke situatie bevrijd, zo lezen we in de lokale krant. De feiten zouden rond 23u30 op maandag 3 december 2012 plaatsgevonden hebben.