Factcheck: nee, deze foto’s bewijzen niet dat chemtrails echt bestaan

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Telegram circuleren foto’s van piloten die poseren met stoffen badges waarop boodschappen zoals #TeamChemtrail en ‘Spray and Pray’ te lezen vallen. Verschillende socialemediagebruikers zien de foto’s als bewijs dat ‘chemtrails’ echt bestaan. Dat klopt niet. De foto’s werden uit hun humoristische context getrokken. Wat sommigen ‘chemtrails’ noemen zijn in realiteit condensatiesporen van vliegtuigen.

Op 12 augustus post een socialemediagebruiker drie foto’s van vliegtuigpiloten in een groep op Telegram (hier gearchiveerd), waarop een stoffen badge te zien is met daarop de hashtags #TeamChemtrail en #Sprayandpray (Nederlands: Sproei en bid). De groep telt 1200 volgers. ‘Chemtrails Piloten, ze zijn er zelfs trots op,’ lezen we in het bijschrift. ‘Dit zijn de klootzakken die onze longen vervuilen! Dit zijn de klootzakken die de natuur vergiftigen!’ gaat het verder. 

De foto’s circuleren ook in Facebookgroepen over chemtrails en op Twitter (hier, hier en hier gearchiveerd). 
De chemtrailtheorie is een klassieker onder de samenzweringstheorieën. Het woord chemtrail – een samentrekking van ‘chemical’ (chemisch) en ’trail’ (spoor) – staat voor de witte sporen die op heldere dagen te zien zijn wanneer vliegtuigen voorbij vliegen. Volgens complotdenkers zouden chemtrails giftige walmen zijn die vanuit vliegtuigen over de bevolking worden geloosd. Knack schreef al eerder factchecks over de theorie.

Verschillende internationale wetenschappers weerlegden het bestaan van chemtrails.

Tonen de foto’s echte ‘chemtrailpiloten’? En bewijzen ze het bestaan van chemtrails?

We nemen een screenshot van de foto’s en voeren op Google Afbeeldingen een omgekeerde zoekopdracht uit, maar komen enkel terecht op chemtrailwebsites. Als een foto vaak gerepost wordt is het moeilijker om via zoeksites als Google Afbeeldingen en Yandex het origineel te vinden. De pilootfoto’s blijken al jarenlang op het internet te circuleren. Op Tineye, een zoekmachine die op zoek gaat naar de eerste post van een foto, zien we dat de foto’s al minstens sinds 2017 circuleren (rood kader).

Volgens een factcheck van het Franse persagentschap AFP werden de foto’s voor het eerst gepubliceerd op de website Team Chemtrail. De website is niet langer online, maar via de archiveerwebsite archive.is valt een gearchiveerde versie van de website te zien. Uit de about-pagina blijkt dat de website de draak wil steken met complotdenkers.

‘We zijn blij om jullie de officiële TeamChemtrail-website voor te stellen, met de amusantste pilootproducten die je kunt vinden. Diep in de Chemworks zijn we voortdurend bezig om u nieuwe en verbeterde manieren te brengen om alle samenzweringstheoretici te verlichten en schrik aan te jagen.’ Op een andere gearchiveerde pagina van de website, bewaard op 13 november 2014, zien we dat de badges ook via de website te koop waren. 

Begin dit jaar contacteerden de factcheckers van AFP een van de oprichters van het Duitse Twitter-account @TeamChemtrail, dat niet gerelateerd is aan de website TeamChemtrail, maar de samenzweringstheorie eveneens bespot. Die oprichter van het Duitse account bevestigde dat de patch oorspronkelijk gemaakt is door Amerikaanse piloten die de samenzweringstheorie op een satirische manier wilden bestrijden.

De stoffen badges worden nu ook nog verkocht op de Duitse website FlugzeugMöbel, een website met luchtvaartproducten.