Factcheck: Nee, deze foto toont geen ‘razend drukke’ winkelstraat

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens Het Laatste Nieuws was het zaterdag 9 mei razend druk in Kortrijk. Ter illustratie daarvan gebruikt de krant echter een misleidende foto. In een winkelstraat lijkt een menigte aanwezig, maar een technische analyse van de foto toont aan dat dat niet echt het geval is.

De lokale redactie van Het Laatste Nieuws in Kortrijk publiceert op zaterdag 9 mei het artikel ‘Alle winkels pas vanaf maandag weer open, nu al razend druk in Kortrijk’. In het artikel staan geen cijfergegevens over hoe druk het die dag was. Er staat alleen dat ‘de politie enkele keren moest ingrijpen in het winkelwandelgebied’. Het artikel werd 1318 keer gedeeld, waardoor meer dan honderdduizend Vlamingen het zagen passeren op hun Facebooktijdlijn.

(UPDATE: Na publicatie van deze factcheck werd het artikel door Het Laatste Nieuws offline gehaald.)

De opener van het artikel is een grote foto van Henk Deleu. Volgens het bijschrift nam hij de foto zaterdag omstreeks 15.30 uur in De Lange Steenstraat te Kortrijk. De foto stemt overeen met de titel van het stuk: het lijkt druk.

Lees telkens verder onder de afbeeldingen

Als we het aantal mensen op de foto tellen, dan komen we uit op 49. Dat is een schatting: mogelijk zijn een aantal personen niet zichtbaar in beeld. We kunnen echter aannemen dat, in het gebied dat we op de foto zien, ongeveer vijftig mensen aanwezig zijn.

Is dat veel of weinig? Om daarvan een idee te hebben, moeten we inschatten hoe groot de oppervlakte is die we zien. Op een kleine ruimte kunnen vijftig mensen niet voldoen aan de veilige afstand van anderhalve meter, wat inderdaad problematisch zou zijn.

Met behulp van Google Streetview proberen we een aantal visuele elementen op de foto exact te lokaliseren. We beginnen achteraan het beeld.

In de door ons gemaakte uitsnijding ziet u telkens een stuk van de originele foto. Het grote beeld toont het straatbeeld zoals dat in mei 2019 werd vastgelegd door de camera’s van Google. We herkennen dezelfde telecomzaak, broodjeswinkel en schoonheidsinstituut.

Centraal op de foto zien we de enige boom in dat stuk van de Lange Steenstraat.

Die boom staat, zo leert Google Streetview ons, op de plek waar de Korte Steenstraat uitkomt op de Lange Steenstraat.

Nu gaan we naar vooraan in het beeld. We identificeren in Streetview de luifel die duidelijk zichtbaar is, linksboven in de foto van Deleu.

Op Google Streetview zien we in de achtergrond vlaggen van het plaatselijke Kruidvat-filiaal, maar die vlaggen ontbreken op de recente foto. Logisch, want niet-voedingswinkels waren nog gesloten op 9 mei.

De luifel blijkt van Kaffee Renée, waar ze frozen yoghurt verkopen. Reclame voor frozen yoghurt, waarschijnlijk dus voor Kaffee Renée, is ook duidelijk zichtbaar op de foto van Het Laatste Nieuws.

We weten daardoor dat de fotograaf nog een eind vóór Kaffee Renée stond toen hij kiekte, want we zien in de voorgrond nog twee nadarhekken in de lengte staan. Deze hekken geven ook al een idee van het dieptezicht op de foto.

We hebben nu de exacte locatie bepaald van drie gefotografeerde elementen: de winkels in de achtergrond, de boom en Kaffee Renée. Wanneer we die plekken op Google Maps aanduiden ziet dat er als volgt uit.

Google Maps bevat een hulpmiddel (de zwarte lijn hierboven) om de afstand te meten. Hierdoor weten we dat de diepte die we zien op de foto minstens 100 meter is. Dat is pakweg de lengte van een voetbalveld. Moesten de vijftig mensen op de foto allemaal achter elkaar staan, dan is dat mogelijk met twee meter tussen elk van hen.

Uiteraard is dat hier niet het geval. De passanten bewegen zich over de hele breedte van de Lange Steenstraat en hebben dus nog meer plaats. Om te bepalen hoe breed het gefotografeerde deel is, maken we gebruik van de grote replica van een ijshoorntje uiterst rechts op bovenstaande foto.

Dat blijkt zich op de hoek van de straat te bevinden. Nu kunnen we met de website mapchecking.com de zichtbare oppervlakte berekenen. Dat geeft volgend resultaat.

Volgens een conservatieve schatting bedraagt die zichtbare oppervlakte 913 vierkante meter (het groene gedeelte). De website mapchecking.com is gemaakt om de hoeveelheid mensen op een bepaalde ruimte te berekenen. Dat kan handig zijn om bijvoorbeeld de cijfers van een massabetoging te controleren. Als er in het groene gebied 1 persoon per tien vierkante meter (= 0,1 persoon per m²) zou staan, dan is hier plaats voor 91 mensen. Wij schatten het aantal mensen op de foto op 50.

Kortom, de foto bewijst niet dat het ‘razend druk’ was in de Lange Steenstraat in de namiddag van 9 mei. Ongeveer vijftig personen op die oppervlakte is eerder rustig. Al zijn druk en rustig subjectieve termen.

Fotografen kunnen het perspectief van een foto manipuleren om een bepaald gevoel van ruimte en diepte te creëren. Met een sterke zoomlens is het mogelijk om de afstand tussen objecten samen te drukken. Dat ‘vlakke’ effect is bij deze foto sterk aanwezig, waardoor een menigte wordt gesuggereerd.

Bij verschillende media in de Verenigde Staten, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk zagen we de voorbije weken hetzelfde fenomeen opduiken. Telkens gaat het om foto’s die als bewijs moeten dienen voor het feit dat mensen zich niet houden aan de lockdownmaatregelen en dat er zo menigtes ontstaan.