Factcheck: nee, deze beelden tonen niet de herbebossing van de Saharawoestijn of Sahel

Op sociale media gaat een video rond met beelden van halve cirkels die in de grond gegraven zijn. Volgens socialemediagebruikers gaat het om pogingen om de Sahara en Sahel te vergroenen. Dat klopt niet. De beelden zijn van de organisatie Justdiggit. Die organisatie vergroent inderdaad verdorde landschappen in landen als Tanzania en Kenia, maar ze is niet actief in de Sahara of de Sahel.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media wordt een video gedeeld met een aaneenschakeling van beelden waarop gegraven halve manen te zien zijn. Mensen op de beelden lijken in die halve manen bomen te planten. 

Volgens sommige verspreiders van de video gaat het om beelden uit de Sahara (hier, hier, hier, hier, hier en hier). Anderen menen dat de beelden genomen zijn in de Sahel, aan de zuidelijke rand van de Sahara (hier, hier en hier). Ook in de bijschriften van de video’s wordt verwezen naar de Sahel en de Sahara.

De video’s werden vooral door Engelstalige accounts gedeeld. De beelden circuleerden zowel op Twitter, Facebook, Pinterest als op LinkedIn. Sommige posts zoals deze op X, werden door maar liefst 1,7 miljoen mensen bekeken. Meer dan 20.000 mensen liketen de video. 

Ook enkele Nederlandstalige accounts deelden de video. Zo retweette plastisch chirurg Jeff Hoeyberghs een video met als bijschrift: ‘De Saharawoestijn wordt herbebost met behulp van de halvemaan-techniek of door het creëren van kleine oases om water vast te houden.’

In een reactie op een van die posts stelt een Engelstalige socialemediagebruiker: ‘Dit is zeker niet de Sahara. Doe je onderzoek.’ Iemand anders op X denkt dat hij wel de exacte locatie kan herkennen: ‘Laat ik je iets leren: deze video is niet van de Saharawoestijn. Het is een afgelegen dorp in Maharashtra, India.’

Maar wat tonen de beelden exact? En zijn ze effectief gemaakt in de Sahara of Sahel?

Vergroening van verdroogd land

In de video zijn op een bepaald moment bergen te zien. We gebruiken die bergen als een herkenningspunt en gaan op zoek naar soortgelijke beelden. We laden een screenshot van de video in bij Google Lens. Zo komen we op de website van de Nederlandse klimaat-ngo Justdiggit terecht. 

Justdiggit heeft zijn hoofdkwartier in Amsterdam en heeft als missie om de aarde mee te helpen afkoelen en toenemende droogte tegen te gaan. Dat wil de organisatie doen met natuurlijke oplossingen zoals herbebossing. Het gaat bijvoorbeeld om vergroening van verdroogd land met behulp van wat ze ‘aardeglimlachen’ noemen. Dat zijn putten in de vorm van een halve cirkel om regenwater op te vangen dat anders wegvloeit langs de verdroogde grond. Het zouden die halve cirkels zijn die zichtbaar zijn in de video.

Beelden uit Tanzania

We zoeken op de socialemediakanalen van Justdiggit naar de beelden uit de video en proberen de bergen op de achtergrond te herkennen. Zo komen we bij een video terecht op het Facebookkanaal van Justdiggit. De video vertelt het verhaal van hoe Justdiggit enkele landbouwers hielp om grond te vergroenen in Monduli, in het noorden van Tanzania. Op een dronebeeld in de video herkennen we dezelfde halve cirkels en bergen op de achtergrond (0:46). Die beelden zijn dus gemaakt in het noorden van Tanzania, duizenden kilometers verwijderd van de Sahel en de Sahara. 

Ook de andere beelden uit de video blijken voor te komen in promotiemateriaal van Justdiggit. Zo plaatste de ngo op Facebook een foto die overeenkomt met de eerste beelden die in de video aan bod komen. In het bijschrift herkennen we de hashtags #Kenya en #Tanzania.

Is Justdiggit ook actief in de Sahara en Sahel? Op de website van de Nederlandse ngo vinden we een lijst met de locaties van haar projecten. Behalve Kenia en Tanzania vinden we daarin ook Uganda en Ethiopië terug. Elders op de website lezen we dat de organisatie zich focust op Sub-Sahara Afrika en begonnen is in Kenia en Tanzania.