Factcheck: nee, deze afbeelding geeft niet aan welke dammen rond Valencia verwijderd zijn

Online circuleert een afbeelding waarop te zien zou zijn welkedammen rond Valencia verwijderd zouden zijn vóór de overstromingen van de voorbije maand. Die aanname klopt niet. De screenshot komt van een app waarop burgers zelf oude dammen kunnen aanduiden.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In navolging van de overstromingen in Valencia circuleert een screenshot van een landkaart waarop de Spaanse stad Valencia staat aangeduid. Op de afbeelding zijn tal van blauwe bolletjes te zien. ‘De blauwe stippen zijn verwijderde dammen rond Valencia’, lezen we in een tweet van een Nederlandstalige X-gebruiker.

Ook de satirische site ‘t Scheldt publiceert dezelfde kaart, gekoppeld aan de bewering dat de blauwe bolletjes voor verwijderde dammen in Valencia zouden staan.

Volgens socialemediagebruikers zouden de verwijderde dammen geleid hebben tot de verwoestende overstromingen die op 29 oktober plaatsvonden in Valencia, en niet de klimaatverandering.. De overstromingen veroorzaakten ongeziene schade. Meer dan 200 Spanjaarden lieten het leven, lezen we bij Reuters. 

Klopt het dat de kaart weergeeft welke dammen in de omgeving van Valencia zijn verwijderd?

In de tekst onder de afbeelding lezen we dat de kaart afkomstig is van de app Barrier Tracker. 

We googelen die namen, en komen zo terecht op de website van de organisatie Amber Barrier Atlas. We installeren de app. Volgens de uitleg op de website is Barrier Tracker een app die het voor iedereen in Europa mogelijk maakt om mee ‘de ecologie in onze rivieren te beschermen’. Met de app kunnen gebruikers barrières registreren zoals dammen, waterkeringen, sluizen en doorlaatpijpen. 

Als we Valencia intikken op de app, krijgen we een soortgelijk beeld als op het virale screenshot. Belangrijk is dat de blauwe bollen alleen te zien zijn als je ‘Gebruikersgegevens’ aanklikt. De blauwe bolletjes tonen dus aanduidingen van gebruikers. Het gaat niet om officiële gegevens. 

In de legende van de app zien we een blauw bolletje voor een waterkering. Een waterkering is een object dat water tegenhoudt. De bolletjes duiden dus niet alleen dammen aan, maar ook andere obstakels. 

De factcheckers van het persagentschap Reuters namen contact op met de Confederación Hidrográfica del Júcar, een organisatie die zich bezighoudt met de stroming van de rivier Jucár die in de buurt van Valencia stroomt. Een woordvoerder meldde hen dat er geen grote stuwdammen werden verwijderd. Wel werden er de afgelopen decennia op drie locaties in de provincie Valencia kleine stuwdammen afgebroken, maar ‘die hadden niet de opslagcapaciteit die nodig is om de gevolgen van overstromingen te beperken’. Nog volgens de woordvoerder heeft ‘de verwijdering van deze dammen de overstromingen dus niet verergerd. Integendeel, ze helpen het rivierpeil op peil te houden’. 

Dat werd ook bevestigd aan de Spaanse factcheckers van Maldita. Zij raadpleegden de inventaris van het Spaanse ministerie voor de Ecologische Transitie en Demografie. Volgens die inventaris blijkt dat er tussen 2000 en 2021 in de provincie Valencia vijf dammen en kleine stuwdammen zijn afgebroken. Als ze de hele bedding van de rivier Jucár bekijken, tellen ze er 28. Maar geen van deze dammen of stuwmeren is groot.