Factcheck: nee, de verkoop van coronazelftests is in België niet verboden

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een Facebookbericht zijn coronazelftests in ons land verboden, terwijl ze in Frankrijk te koop zijn bij de apotheker. Dat klopt niet. In Belgische apotheken is een zelftest te koop die antistoffen in het bloed opspoort, maar die niet detecteert of iemand besmettelijk is. De sneltest die de Franse apotheken aanbieden, is dan weer geen zelftest.

Op 31 december post de Facebookpagina Gent Wake Up onderstaand bericht. ‘In Frankrijk bij de apotheker, in België verboden. Waarom? Geeft dit zoals de maskers aan de bevolking “een vals gevoel van veiligheid”? Het feit dat de regering de bevolking als kleuters behandelt zegt meer over de regering dan over de bevolking, dachten we‘, zegt het bericht, dat ruim 2000 van de meer dan 6737 volgers van de pagina bereikte.

Op de foto die bij het bericht staat zien we een ‘pharmacie’- het Franse woord voor apotheek. Boven die apotheek hangt een reclamespandoek met daarop ‘Test Covid-19‘, ‘Résultat 15 min‘ en ‘Test antigénique de détection du Sars-Cov-2‘.

Uit de tekst van de Facebookpost kunnen we opmaken dat Gent Wake Up het hier heeft over coronazelftests. Dat blijkt ook uit een reactie op de post: ‘Dit is niet verboden in België, alleen heeft de regering het weer niet gecommuniceerd.’ De vrouw plaatst er een link bij naar een nieuwsbericht op de website van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). Daarin wordt aangekondigd dat de verkoop van coronazelftests, die in ons land sinds maart 2020 verboden was, vanaf 19 september 2020 weer toegelaten is.

Correct gebruik

De zelftests waarover het in het bericht van het FAGG gaat, zijn antilichaamtesten waarbij je bloed prikt in je vinger, waarna de test bepaalt of je antistoffen tegen het covid-19-virus in je bloed hebt. De test kan echter niet vaststellen of je op dat moment het virus hebt en besmettelijk bent, en leert je dus niet of je bijvoorbeeld in quarantaine moet.

‘Die testen zijn enkel nuttig vanaf veertien dagen na besmetting’, zegt woordvoerster Ann Eeckhout van het FAGG. ‘Ze geven enkel informatie over het feit of iemand besmet is geweest met het covid-19-virus.’ Iets wat veel mensen leuk vinden om te weten, uit nieuwsgierigheid, vertellen apothekers ons. Maar meer leer je daar dus niet uit.

‘Er zijn momenteel slechts een tweetal van dergelijke zelftesten op de Europese markt’, zegt de FAGG-woordvoerster nog. Die tests zijn op dit moment vrij te koop in de apotheek en in andere winkels die medische producten mogen verkopen. ‘Binnenkort zullen ze enkel nog via de apotheek mogen worden verdeeld, omdat apothekers de kopers kunnen informeren over het correcte gebruik van de test en de juiste interpretatie van het resultaat’, aldus nog Ann Eeckhout.

Frankrijk

Voor alle duidelijkheid: dit zijn niet de testen die de Franse apotheek in het Facebookbericht promoot. De testen die de Franse apotheken aanbieden zijn snelle antigeentesten, die meten of er op het moment van de test virus aanwezig is in de luchtwegen. Bij zo’n snelle antigeentest wordt met een wisser een staal genomen, zoals bij een klassieke PCR-test. Na de staalafname gaat de wisser in een plastic buisje met reageermiddel, waarna een paar druppels uit het buisje op het testplaatje worden aangebracht. Daarop kun je na 15 à 30 minuten het resultaat aflezen, zoals bij een zwangerschapstest.

Die covid-19-sneltest wordt in de Franse apotheken gratis aangeboden, maar het is geen zelftest: het is de apotheker die de sneltest afneemt. De Franse regering heeft die mogelijkheid begin november 2020 ingevoerd om zoveel mogelijk drempels weg te nemen en ervoor te zorgen dat mensen zich nog makkelijker kunnen laten testen.

De sneltest is minder betrouwbaar dan een PCR-test die in een labo wordt verwerkt. Een positief resultaat is bijna altijd juist, maar het probleem is dat er veel vals negatieven zijn. Een negatief testresultaat wil enkel zeggen dat iemand weinig of geen virus in keel of neus heeft, maar sluit dus niet uit dat die persoon toch besmettelijk is. Patiënten met een zwakke virale Iading kunnen door de mazen van het net glippen.

‘De snelle antigeentesten die op dit moment op de markt zijn, zijn bedoeld voor professioneel gebruik’, zegt Ann Eeckhout. ‘Het is niet de bedoeling dat patiënten er zichzelf mee testen. Er zijn nog geen wettelijk goedgekeurde antigeenzelftesten op de Belgische markt. Om die reden is op 22 december een wet gepubliceerd die de verkoop van die snelle antigeentests via apothekers verbiedt. Die wet kwam er dus om de consument te beschermen.’

Het zijn ook deze snelle antigeentesten die sinds deze week worden gebruikt in de essentiële sectoren om personeelsleden in kritische functies te testen wanneer die een hoogrisicocontact hebben gehad. Ze kunnen bijvoorbeeld ook worden ingezet in het onderwijs en in zorgvoorzieningen.