Factcheck: nee, de stad Gent deelt geen gratis busabonnementen uit aan ‘illegalen’

In het lokale partijblad en op de website van Vlaams Belang Gent lezen we dat ‘illegalen’ een gratis busabonnement zouden krijgen in Gent. Dat klopt enkel voor kinderen tot veertien jaar oud. Ook één ouder per gezin van kinderen tot elf jaar oud kan een busabonnement aanvragen met een verlaagd tarief, maar daar moet die persoon wel nog vooraf 46 euro voor betalen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de meest recente editie van de Gentse Volksgazet, het lokale partijblad van Vlaams Belang, verscheen een artikel over de komst van een nieuw asielcentrum in Gent. De auteur deed in dat artikel de uitspraak: ‘Het Gentse stadsbestuur heeft eerder al op eigen initiatief opvang voor illegalen georganiseerd en er worden zelfs gratis busabonnementen aan illegalen verstrekt.’
Ook op de website van Vlaams Belang Gent vinden we die uitspraak terug. ‘”Het Gentse stadsbestuur heeft al eerder op eigen initiatief gratis opvang voor illegalen in een hostel georganiseerd, en nu verstrekken ze zelfs gratis busabonnementen aan illegalen”, aldus nog Naeyaert’, lezen we daar. Jonas Naeyaert is voorzitter van Vlaams Belang Gent, was in het verleden woordvoerder voor die partij en is momenteel hoofdredacteur van de nieuwssite van die partij, V-Nieuws.

Maar klopt dat wel? Kunnen mensen zonder wettige verblijfsvergunning in Gent aanspraak maken op een gratis busabonnement?

Op de website van de stad Gent zoeken we informatie over het busbeleid. ‘Kinderen van zes tot veertien jaar zonder wettig verblijf hebben recht op een MOBIB-kaart met gratis Buzzy Pass. De jaarlijkse aanvraag hiervan verloopt via de school’, lezen we. Voor kinderen tot veertien jaar klopt de bewering dus.
Over volwassenen zonder wettig verblijf vinden we enkel terug dat die een jaarabonnement kunnen kopen tegen het verlaagde tarief van 46 euro indien ze ouders zijn van kinderen tot elf jaar. ‘Een aanvraag is nodig om van dit voordeel te genieten’, staat er verder.

We nemen contact op met Iwein Joris (Vlaams Belang), de auteur van het artikel. Hij antwoordde op de vraag over het voordeel voor kinderen tot veertien jaar stellig: ‘Gratis abonnementen dus voor mensen zonder wettig verblijf.’

Maar het voordeel dat volwassenen kunnen ontvangen, vindt hij problematischer. ‘De ouder zonder papieren moet in theorie nog 46 euro zelf bijdragen aan het abonnement, maar aangezien de verdeling van de abonnementen gebeurt door vzw’s en er geen officiële contactgegevens zijn van mensen zonder wettig verblijf, kan die betaling in de praktijk niet afgedwongen worden’, verduidelijkt hij. Daarom zijn busabonnementen in Gent volgens Joris voor sommige volwassenen zonder verblijfsvergunning in de praktijk gratis.

We leggen het voor aan Sofie Aelterman, de woordvoerder van de Gentse schepen van Mobiliteit Filip Watteeuw (Groen). ‘Om te voorkomen dat kinderen van gezinnen zonder wettig verblijf niet naar school gaan omdat ouders geen vervoersbewijs kunnen betalen en hun kinderen niet kunnen begeleiden op de bus/tram, springt de stad bij’, bevestigt ze. Aelterman verdedigt die beslissing door erop te wijzen dat elk kind recht heeft op onderwijs.

Aelterman vertelt dat het deel dat de ouder zelf nog moet betalen overeenkomt met wat mensen met een verhoogde tegemoetkoming betalen voor een abonnement tegen verlaagd tarief. Het is volgens haar dus niet zo dat mensen zonder verblijfsvergunning een bijkomend voordeel hebben.

De bewering van Joris over de onmogelijkheid om het geld te innen, ontkent Aelterman: ‘Zoals dat bij abonnementen gaat, verminderd tarief of niet, moeten deze ouders eerst 46 euro betalen aan De Lijn vooraleer ze het abonnement ontvangen.’ De verdeling van de uitnodiging gebeurt in het geval van mensen zonder wettige verblijfplaats wel via de middenveldorganisaties waar Joris naar verwijst.

Oud narratief

Ook in het verleden werden door Vlaams Belang beweringen gedaan over het verlenen van gratis busabonnementen aan ‘asielzoekers’ of illegalen. ‘Terwijl u de volle pot moet betalen, rijden asielzoekers gratis met tram en bus…’, schreef de partij in maart 2018 op haar Facebookpagina.

Volgens een factcheck van Het Laatste Nieuws klopte die bewering niet, al hadden ook toenmalige asielzoekers recht op een voordeeltarief. Uit het antwoord van toenmalig Vlaams minister voor Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) bleek dat 5,3 procent van alle sociale abonnementen door Fedasil betaald werd. Daaruit leidde Vlaams Belang af dat die abonnementen in de praktijk dus gratis zijn voor de groep die zich beroept op Fedasil.

Maar volgens Mieke Candaele, woordvoerder van Fedasil, gebeurt de betaling vooral ‘via’ opvanginstanties en schiet Fedasil het bedrag slechts voor. ‘In principe betalen de asielzoekers dat zelf’, verduidelijkt ze. ‘Ze geven het bedrag cash aan de medewerker van het opvangcentrum, die het abonnement bestelt bij De Lijn. Asielzoekers die dat niet kunnen betalen, doen gemeenschapsdiensten tot ze het bedrag hebben bijeengespaard’, stelt Candaele.