Factcheck: nee, de privéjets van Taylor Swift waren niet de meest vervuilende in 2023

Volgens socialemediagebruikers staan er fouten in een ranglijst van de beroemdheden die in 2023 het meest uitgestoten hebben met hun privéjets. De Amerikaanse popster Taylor Swift had volgens hen eigenlijk bovenaan moeten staan. Maar volgens berekeningen van experten en onderzoek van The Guardian is het verbruik van Swift in 2023 lager dan in 2022, toen ze wel even op die eerste plaats terechtgekomen was. Ze heeft sindsdien haar vlieggedrag bijgestuurd.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Toen de Amerikaanse zangeres Taylor Swift begin dit jaar voor de meest recente editie van de Super Bowl haar privéjet de halve aardbol liet rondvliegen, was ze weer even kop van Jut. Haar vlieggedrag staat al langer in de schijnwerpers, en ze wordt algemeen beschouwd als de beroemdheid met de grootste ecologische voetafdruk op dat vlak.

In 2022 berekende het marketingbureau Yard dat Taylor Swift de beroemdheid zou zijn die het meeste CO2 in de lucht jaagt met haar twee privévliegtuigen.

Yard gebruikte voor zijn rangschikking de publiek gelogde vliegdata van januari tot juli 2022. Het nieuws werd destijds opgepikt door Het Laatste Nieuws en de Nederlandse publieke omroep NOS.

Toen eind vorig jaar ranglijsten van de grootste privéjetgebruikers van 2023 begonnen te circuleren en de naam van Swift niet te bespeuren was, trokken socialemediagebruikers aan de alarmbel.

Zo trekt een Engelstalige TikTok-gebruiker de ranglijst van de Zwitserse ngo myclimate in vraag.

Die ngo heeft een platform waarop mensen hun uitstoot en ecologische voetafdruk kunnen berekenen. Daarnaast levert de ngo consultancydiensten voor bedrijven, overheden, private personen en andere organisaties.

‘Ze heeft toch niet plots betere gewoontes aangeleerd en is haar privéjets minder gaan gebruiken?’, vraagt de vrouw in de TikTokpost zich af (0:30). Haar post werd meer dan 1,6 miljoen keer bekeken.

Volgens een eigen berekening van de tiktokster zou de hoeveelheid CO2 die Swift met haar jets zou hebben uitgestoten hoger zijn dan die van de rapper Travis Scott, die bovenaan de lijst van myclimate prijkt.

De tiktokster is er rotsvast van overtuigd dat Taylor Swift ook in 2023 de beroemdheid was die het meeste CO2 heeft uitgestoten met privévluchten.

Andere socialemediagebruikers wijzen in commentaren op de video op het feit dat Swift koolstofkredieten zou kopen om haar vlieggedrag te compenseren. Die koolstofkredieten – ook wel ‘carbon offsetting’ genoemd – zijn in het leven geroepen om uitstoot achteraf financieel te compenseren.

Het gaat dan om geld dat vloeit naar projecten die CO2 uit de atmosfeer halen zoals herbossingscampagnes. ‘Ze kan haar CO2-uitstoot naar beneden halen in de ranglijst door offsets te kopen’, schrijft iemand bijvoorbeeld. Op de website van myclimate lezen we echter nergens dat koolstofkredieten in rekening worden gebracht.

De centrale vraag blijft: hebben de privéjets van Taylor Swift ook in 2023 het meeste CO2 uitgestoten en klopt de berekening van de tiktokster?

Waar komt de lijst vandaan?

Op de website van myclimate vinden we de ranking terug van de meest vervuilende vliegtuiggebruikers. Die lijst publiceert myclimate naar eigen zeggen om een debat op gang te brengen over het excessieve vliegtuiggebruik van sommigen. Dat vliegverkeer is volgens myclimate ‘een van de meest vermijdbare klimaatkillers’.

‘De myclimate Carbon Tracker gebruikt publieke vluchtentrackers, concertdatabases en socialemediaposts van influencers en beroemdheden om vluchten op te lijsten, uitstootdata te verwerken en direct kritische vragen te posten op sociale media’, lezen we op de website van myclimate. Wat mensen zelf op sociale media posten, speelt dus een belangrijke rol in het aantal vliegkilometers die ze aangemeten krijgen.

Wanneer we kijken naar de ranking voor privévliegtuigen tussen januari en november 2023, zien we dat rapper Travis Scott met 137 vluchten het meeste CO2 heeft uitgestoten. Hij had vorig jaar maar liefst 6061,3 ton CO2 op zijn conto.

In de top vijf staan ook realityster Kim Kardashian, ondernemers Elon Musk en Bill Gates en muziekkoppel Beyoncé en Jay-Z. De Nederlands-Belgische Formule 1-coureur Max Verstappen staat wat verder op de negentiende plaats. In de top 20 komt de naam Taylor Swift niet voor.

Op welke data baseert de tiktokster zich?

Om die ranglijst onderuit te halen, grijpt de tiktokster naar de socialemediaposts van Jack Sweeney. Sweeney is een Amerikaanse programmeur die zich gespecialiseerd heeft in vluchtdata.

Op het aan Swift gewijde X-account Taylor Swifts Jets (Tracking) houdt Sweeney haar vluchten bij. Hij heeft momenteel ook een soortgelijk X-account voor de eigenaar van dat socialemediaplatform, Elon Musk.

Swift heeft in het verleden al gedreigd Sweeney voor het gerecht te dagen voor het tracken van haar privéjets, lezen we bij Euronews.

De tiktokster die een video maakte over de ranking van myclimate maakte haar berekening naar eigen zeggen door de vliegkilometers uit de posts van Sweeney over Swift van januari tot juni bij elkaar op te tellen, en schat vervolgens zelf het aantal CO2 dat per kilometer zou zijn uitgestoten.
Die berekening kan niet opnieuw gemaakt worden aangezien het account waar Sweeney die vluchten op postte niet meer online staat.

Om tot een jaartotaal te komen voegt de tiktokster daar gemakshalve nog een aantal keer een gemiddelde maand uit die eerste helft aan toe. Zo komt ze op een totaal van 8293 ton CO2. Dat getal ligt inderdaad hoger dan dat van de nummer één op de ranking: Travis Scott.Er schort echter heel wat aan de berekening van de tiktokster. Zo is het fout om te veronderstellen dat Swift in de overige maanden evenveel zou vliegen als in een gemiddelde maand in de eerste helft van het jaar. Zaken zoals tourdata en reizen spelen uiteraard ook een belangrijke rol. Bovendien berekent ze zelf hoeveel CO2 het aantal kilometers dat Swift vloog zou hebben veroorzaakt.

Sweeney haalt zijn data van TheAirTraffic. Dat is een platform waarop mensen zelf vluchten uit publieke data kunnen melden. Volgens de website van dat platform werken bijna 2000 mensen samen om een zo exhaustief mogelijke dataset samen te stellen.

Volgens The Guardian kan het echte aantal vluchten echter hoger liggen dan wat TheAirTraffic toont doordat sommige delen van de wereld slechts beperkt gecoverd worden. Het gaat dan vooral om gebieden buiten de VS en Europa.

Sweeney publiceerde bovendien op 12 april 2024 zelf een overzicht op YouTube van het vliegverkeer van de privéjets van Swift. Volgens hem zouden de twee privéjets van Swift in 2023 178.000 mijl gevlogen hebben en zo ongeveer 1200 ton CO2 hebben uitgestoten.

Die uitstoot ligt veel lager dan de schatting van de tiktokster en betekent dat Swift op de achttiende plaats van de ranglijst zou moeten staan. In de eerste helft van 2022 stootten haar vliegtuigen volgens het marketingbureau Yard nog meer dan 8000 ton CO2 uit.

Hebben koolstofkredieten haar uitstoot voor 2023 verlaagd?

In een reactie aan Euronews verklaarde de woordvoerder van Swift dat haar vluchten deels gecompenseerd worden. Volgens een ander artikel van Euronews zou ze haar uitstoot daarbovenop nog verlaagd hebben in 2023, al blijft ze met haar vlieggedrag een van de meest vervuilende beroemdheden.

De effectiviteit van koolstofkredieten wordt overigens door sommige experts in vraag gesteld. Klimaatwetenschapper James King (University of Sheffield) vertelt aan Euronews dat het moeilijk te bewijzen is dat het compenseren van uitstoot effectief werkt: ‘De regulering is niet waterdicht en de wetenschap toont dat het belangrijker is om uitstoot te vermijden of te verminderen dan te proberen die achteraf te compenseren.’ Sweeney neemt compensatie niet mee in zijn berekening van de uitstoot van haar privéjets.

Het meest diepgravende onderzoek naar de uitstoot van de privéjets van beroemdheden werd gevoerd door het Britse dagblad The Guardian. De krant publiceerde op 21 november 2023 het onderzoeksdossier The Jet Set waarbij ze de jets van ‘entertainers, ceo’s, oligarchen en miljardairs’ onder de loep namen.

Ook de Britse krant gebruikte daarvoor publieke vliegdata van TheAirTraffic. Opvallend is dat de top vijf van The Guardian niet overeenkomt met die van myclimate. Het nummer één op de Guardian-lijst is de Blavatnik-familie van de Brits-Amerikaanse zakenman Leonard Blavatnik die tussen 1 januari 2022 en 22 september 2023 meer dan 7500 ton CO2 zou hebben uitgestoten met hun privéjets.

The Guardian verklaart expliciet dat ook Taylor Swift in de berekening is meegenomen. ‘Het lijkt alsof ze haar vlieggedrag dramatisch heeft veranderd nadat ze aan de schandpaal was genageld voor haar vlieggedrag in de zomer van 2022. Swift’s jets werden tussen januari en augustus gemiddeld negentien keer per maand in de lucht gespot. Sinds de negatieve publiciteit is dat gemiddelde gezakt naar iets meer dan twee vluchten per maand’, verduidelijkt The Guardian.

Het blijkt zo goed als onmogelijk om een sluitend antwoord te geven op de vraag welke beroemdheid het meeste uitstootte met privévluchten. Zo is een ranglijst altijd het resultaat van een subjectieve selectie aan beroemdheden. Bovendien is het nooit duidelijk of bij de vluchten die met de privéjets van een persoon gedaan worden die persoon ook zelf aanwezig was. Volgens de woordvoerder van Taylor Swift wordt haar jet op regelmatige basis uitgeleend.