Factcheck: nee, de Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft geen 51 procent van de aandelen van dit mijnbedrijf in Zuid-Afrika gekocht

Op sociale media circuleert het bericht dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky 51 procent van de aandelen in een Zuid-Afrikaans mijnbedrijf heeft gekocht. Die claim is gebaseerd op een video die zogezegd afkomstig is van de publieke omroep SABC. Maar de video blijkt hoogstwaarschijnlijk met behulp van AI gemaakt, en de omroep ontkent hem ooit te hebben uitgezonden.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media circuleert het bericht dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky 51 procent van de aandelen van Northam Platinum heeft gekocht, een van de grootste bedrijven die in Zuid-Afrika platinamijnen exploiteert.

‘Voor het geval u zich afvroeg hoe uw belastinggeld wordt besteed: Zelensky heeft zojuist een belang van 51 procent gekocht van een van de grootste platinamijnbedrijven in Zuid-Afrika: Northam Platinum. De prijs wordt verondersteld rond de 1,6 miljard dollar te liggen’, schrijft een Nederlandstalige socialemediagebruiker op X.

‘Dus hij heeft geld genoeg om mijnen te kopen, maar kan geen wapens betalen? Got it’, reageert iemand op een X-post van de bewering.

Op X circuleert ook een video over de claim. Onderaan de beelden zien we het logo van SABC staan, de Zuid-Afrikaanse publieke omroep. Daarnaast zien we de tekst: ‘Zelensky kocht een belangrijk aandeel in Norham Platinum Limited.’

De bewering circuleert ook op Facebook en Telegram. De beelden worden daar ook met Poolse, Spaanse en Estse bijschriften gedeeld.

Heeft Zelensky aandelen gekocht?

In Community Notes – reacties die X-gebruikers kunnen toevoegen aan posts van andere gebruikers – stellen sommigen de beweringen over de mijnaandelen van Zelensky ter discussie. De video die gedeeld wordt, zou nep zijn en de audio zou met AI gegenereerd zijn.

‘Zelensky zal Zuid-Afrika bezoeken en president Cyril Ramaphosa ontmoeten op 10 april, maar er heerst consternatie rond die komst omdat hij een controlerend aantal aandelen heeft gekocht in Northam Platinum Ltd., een van de leidende platinamijnbedrijven van Zuid-Afrika’, luidt die audio.

Wanneer we naar de video luisteren, merken we inderdaad op dat de stem computergegenereerd lijkt te zijn. Dat besluiten ook de factcheckers van Lead Stories. Zij gebruikten de AI-detectoren DeepFake-o-Meter en Hiya van Invid om de audio te controleren. Die detectoren vermoeden dat de audio niet authentiek was. Andere detectoren waren daar minder zeker van.

We onderzoeken ook de metadata van de video met Invid. De video en audio werden voor het laatst aangepast op 4 april 2024, dezelfde dag dat de video begon te circuleren.

Volgens Lead Stories is de video ook niet terug te vinden op de website en sociale media van de Zuid-Afrikaanse omroep SABC. Ook wij vonden de video daar niet terug.

Op de website van Northam Platinum wordt geen melding gemaakt van een overname van 51 procent van de aandelen van dat bedrijf. Van kleinere overnames wordt wel steeds melding gemaakt. Het recentste overzicht van aandeelhouders dateert van 30 juni 2024. Op dat moment waren er twee grote investeringsholdings met aandelen in Northam Platinum: Public Investment Corporation (SOC) Limited (20,09 procent) en Royal Bafokeng Investment Holding Company Proprietary Limited (8,68 procent). Geen enkele van die bedrijven kan gelinkt worden aan Zelensky.

SABC News distances itself from the publication and distribution of fake news. pic.twitter.com/V25pr7xPF8

— SABC News (@SABCNews) April 4, 2025

SABC News heeft ondertussen een bericht op zijn X-account geplaatst waarin het duidelijk maakt dat de uitzending die circuleert niet echt is.