Factcheck: nee, de EU zegt niet dat je slechts 45 gram insecten per keer mag eten

Volgens berichten op sociale media zou de EU hebben vastgelegd dat je slechts 45 gram insecten per keer zou mogen eten. Dat klopt niet: er is geen EU-regelgeving die dat zegt. De socialemediaberichten baseren zich op onjuiste informatie van een Nederlandse website met voedingsadvies, die ondertussen is verwijderd.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 10 januari plaatst een man onderstaande Facebookpost. Hij schrijft dat insecten ‘een beetje giftig’ zijn en je er maar 45 gram per keer van zou mogen eten, omdat ze je darmen zouden kunnen beschadigen. Bij zijn tekst post de man een screenshot van een document waarin we lezen dat ‘de EU uit voorzorg de regel heeft vastgelegd dat je beter niet meer 45 gram insecten per keer kunt eten’. Waar het screenshot vandaan komt, wordt in de Facebookpost niet gezegd.

In onze mailbox ontvangen we verschillende berichten van lezers die het screenshot zagen voorbijkomen. Eén lezeres vermeldt ‘onderzoek op verzoek van de EU’, waaruit zou blijken dat een consumptie van meer dan 45 gram insecten per dag gevaarlijk zou kunnen zijn voor mensen. Op onze vraag over welk onderzoek het dan wel zou gaan, komt er geen antwoord.

Chitine

De claim dat insecten de ‘giftige stof chitine’ zouden bevatten, circuleert al langer online. Knack ontkrachtte die stelling in november vorig jaar al in een factcheck. Experten legden toen uit dat insecten inderdaad chitine bevatten, maar dat chitine niet giftig is. Het is een vezel die niet schadelijk is voor de mens. Wel integendeel, we hebben vezels nodig om gezond te blijven.

Dat de consumptie van insecten schadelijk zou zijn wanneer je er meer dan 45 gram per dag van zou eten, is een specifieke claim die we niet eerder tegenkwamen. 

Waar komt die claim vandaan?

We googelen de tekst uit het screenshot en komen terecht op een pagina van de Nederlandse website Voedingscentrum.nl. Die site informeert naar eigen zeggen over een gezond, veilig en meer duurzaam voedingspatroon, baseert zich daarvoor onder meer op de adviezen van de Nederlandse Gezondheidsraad en wordt volledig gefinancierd door het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. 

Niet alleen is de tekst dezelfde als in het screenshot, ook het lettertype en de lay-out komen overeen.

In de laatste zin, die in het screenshot was weggeknipt, lezen we: ‘Consumptie van 45 gram per dag gevriesdroogde insecten is geen reden tot bezorgdheid, maar een hogere inname is nog niet onderzocht.’ 

Heeft de EU de regel vastgelegd dat je slechts 45 gram insecten per keer zou mogen eten?

Op het internet vinden we niets terug over zo’n regel. We stellen bij Voedingscentrum de vraag op welke bron ze zich hebben gebaseerd voor hun uitspraak over de vermeende EU-regel. Een woordvoerster laat weten dat ze het zal navragen bij hun kennisexpert voedselveiligheid. 

Ondertussen nemen we contact op met Thomas Spranghers, onderzoeker aan het Expertisecentrum Agro- en Biotechnologie van Hogeschool VIVES. Hij heeft geen weet van Europese of andere wetgeving die de consumptie van insecten zou beperken tot 45 gram per keer of per dag. ‘Ik zou ook niet weten waarom men die limiet zou opleggen.’ 

Misverstand

Spranghers vermoedt te weten waar het mogelijke misverstand vandaan komt. Op de website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), de tegenhanger van het Belgische Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV), is een link te vinden naar een pdf met als titel ‘Advies over de risico’s van consumptie van gekweekte insecten’. Op pagina 15 van dat document staat dat ‘de inname van een portie gevriesdroogde insecten van ongeveer 45 gram per dag geen reden is tot bezorgdheid over de veiligheid voor de volksgezondheid’. Daarna volgt de zin ‘Bij hogere innames moet het risico opnieuw worden beoordeeld.’ Spranghers: ‘Er wordt niet gezegd dat een hogere consumptie wél gevaarlijk zou zijn, en bovendien dateert dit document al van 2014 en wordt er verwezen naar onderzoek van de jaren daarvoor. In een nieuw domein zoals de kweek en de menselijke consumptie van insecten is dat een eeuwigheid.’ 

We leggen de vraag ook voor aan Ruben Smets, postdoctoraal onderzoeker van de Research Group for Insect Production and Processing aan KU Leuven Campus Geel. ‘Die 45 gram is zeker geen regel. Het cijfer komt uit een’ scientific opinion’, een risico-analyse die al dateert van 2014 en gebaseerd is op data uit 2010 van krabben en kreeften. Voor grotere hoeveelheden is meer onderzoek nodig. Wat insecten betreft gelden er voor ieder nieuw product afzonderlijke regels. Er staan geen beperkingen op de inname per keer of per dag, maar er kunnen wel  limieten staan op de hoeveelheid insecten die in een welbepaald levensmiddel verwerkt mag worden.’

We nemen contact op met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, waar we een woordvoerster aan de lijn krijgen die ook geen weet heeft van wetgeving die de consumptie van insecten tot maximaal 45 gram beperkt. 

Geen EU-wetgeving

Een e-mail naar de persdienst van het EFSA (European Food Safety Authority), het Europees Agentschap voor de voedselveiligheid, brengt definitief uitsluitsel. In zijn reactie is Edward Bray formeel: ‘Er bestaat geen EU-wetgeving die dit zegt. Er zijn trouwens helemaal geen algemene regels voor insecten. Insecten vallen onder de categorie ‘novel food’, en voor ieder product in die categorie geldt afzonderlijke wetgeving. Dit wil zeggen dat wie een toelating vraagt om een product op de markt te brengen, een bepaalde gebruiksdosis van het specifieke insect voorstelt (huiskrekel, meelworm, sprinkhaan, etc). Het EFSA onderzoekt dan of de voorgestelde gebruiksvoorwaarden en dosissen veilig zijn voor de consument, waarna de Europese Commissie beslist of ze het product goedkeurt of niet. Het cijfer dat u vermeldt – 45 gram – komt waarschijnlijk uit het document in bijlage’, schrijft Bray nog. Wat hij meestuurt, blijkt de Engelse vertaling van het eerder vermelde document van het Nederlandse NVWA. ‘Maar dit is niet de benadering van de EU’, benadrukt Bray. 

Via e-mail hebben we ondertussen een reactie gekregen van woordvoerster Patricia Schutte van Voedingscentrum. ‘We zijn het ermee eens dat de zin over de EU-regel ongelukkig geformuleerd staat op onze website. We zullen deze paragraaf herzien en voor nu van de website halen’, schrijft ze. De onjuiste informatie blijkt ondertussen inderdaad verwijderd.