Factcheck: nee, de EU is niet van plan om Kerstmis af te schaffen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens N-VA-kamerlid Theo Francken heeft de EU een ‘actieplan voor het afschaffen van Kerstmis’. Zo’n plan bestaat niet. In een intern document van de Europese Commissie met aanbevelingen voor inclusieve communicatie wordt voorgesteld om het woord ‘Kerstmis’ niet meer te gebruiken, maar dat document is ondertussen alweer ingetrokken.

Op 12 december deelt N-VA-kamerlid Theo Francken een artikel op zijn blogsite ‘Theo Tuurt’, met als titel ‘De Groene Gijzeling’. Francken deelt de tekst ook op Twitter, en op zijn Facebookpagina, waar het bericht volgens een analyse met CrowdTangle meer dan 4600 mensen bereikt.

In het artikel, dat ook wordt gepubliceerd op de website Doorbraak en op PAL NWS, beschrijft Francken hoe, volgens hem, ‘de groene agenda de Wetstraat domineert’.

Francken illustreert zijn stelling met enkele voorbeelden, waarvan één in het bijzonder ons opvalt:

‘Wie wel doelpunten scoort zonder supporters in de tribune is Groen. Zelfs hun ergerlijke woke-agenda of naïeve migratie-agenda staan voorop. Of hoe moet je anders een EU- actieplan voor de afschaffing van Kerstmis of de opening van hotelopvang voor asielzoekers interpreteren?’

Francken heeft het over een ‘EU-actieplan voor de afschaffing van Kerstmis’. In de tekst gaat hij hier verder niet op in.

Bestaat er effectief zo’n plan?

Op 26 oktober 2021 stelt de Maltese Helena Dalli, Europees Commissaris voor Gelijkheid, een handleiding voor de Europese Commissie voor ‘inclusief taalgebruik’ voor. Op Twitter deelt ze een foto waarop ze poseert met het 30 pagina’s tellende document in de hand.

Het document maakt deel uit van een plan om een ‘Union of Equality’ te implementeren en ervoor te zorgen dat ‘iedereen zich gewaardeerd en erkend voelt in het communicatiemateriaal van de EU, ongeacht gender, ras of etnische origine, godsdienst of geloof, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid’.

In de handleiding die Dalli voorstelt, legt ze uit hoe de medewerkers van de Commissie hun interne en externe communicatie meer genderneutraal en LGBTQ+vriendelijk kunnen maken. Zo wordt de ambtenaren onder meer aangeraden om niet langer een publiek aan te spreken met ‘dames en heren’, maar uitdrukkingen te gebruiken als ‘beste collega’s’, en om het gebruik van de termen ‘mijnheer’ of ‘mevrouw’ te beperken, tenzij het de expliciete voorkeur is van de aangesproken persoon.

Happy holidays

De gids voor inclusieve communicatie geeft ook het advies om er niet van uit te gaan dat iedereen christen is, en daarom de gebruikelijke kerstgroet te schrappen en het in plaats daarvan te hebben over the holiday season. In het document staat ook het advies om niet de Engelse uitdrukking ‘Christian name’ te gebruiken, maar wel “first name” of “forename”.

We vinden de twee bovenstaande adviezen in het document terug in een tabel op pagina 19. Van een verbod op het gebruik van de term ‘Kerstmis’ is hier geen sprake, het gaat om ‘guidelines’, gevolgd door mogelijke alternatieven.

Dat geldt trouwens voor alle voorstellen in het document: het gaat om richtlijnen voor Europese ambtenaren, die bovendien niet bindend zijn. Het gaat dus, voor alle duidelijkheid, niet over richtlijnen of aanbevelingen voor EU-burgers.

‘Una follia’

De voorstellen veroorzaken veel ophef, vooral in Italië, nadat de krant Il Giornale op 28 november een artikel brengt over het interne document. De krant vindt dat de voorgestelde nieuwe regels niet alleen ingaan tegen de bestaande conventies en tradities, maar ook tegen het gezond verstand. Il Giornale ziet in de nieuwe richtlijnen zelfs een poging om het christelijke geloof te bannen. De krant publiceert bij het artikel geen enkel fragment uit het document en plaatst evenmin een link naar het bewuste document.

Vooral de suggestie om christelijke termen te bannen uit het taalgebruik van EU-ambtenaren zet kwaad bloed. Matteo Salvini, leider van de extreemrechtse partij Lega, noemt de richtlijnen op Twitter ‘una follia’. Ook het Vaticaan is not amused en wijst erop dat het christendom een grote bijdrage heeft geleverd aan Europa.

Gerolf Annemans, EU-parlementslid voor Vlaams Belang, heeft het er ook over op Twitter, op 29 november 2021. Hij zegt er in zijn Tweet niet expliciet bij dat het gaat om een aanbeveling in een intern document van de Commissie, dat zich niet tot EU-burgers richt.

Annemans geeft wel de nuance mee dat het niet gaat over het ‘afschaffen van Kerstmis’, wel over het ‘niet meer spreken over Kerstmis’. Al wekt een antwoord op zijn eigen tweet dan weer een andere indruk:

Op 29 november reageert de Europese Commissie op de polemiek. ‘Wij hebben niemand verboden om het woord ‘Kerstmis’ te gebruiken. Wij zijn voor inclusiviteit’, klinkt het in een reactie aan het Italiaanse persbureau Ansa. De Commissie zegt ook nog dat zij neutraal is als het gaat over religie, en dat het interne document was voorbereid op een technisch niveau, met de bedoeling het bewustzijn over inclusieve communicatie te verhogen.

Volgens een artikel van Politico dat op 30 november verschijnt, zou er ook intern ontevredenheid zijn over het document. Een commissielid dat anoniem wil blijven zou aan Politico hebben gezegd dat Commissaris Dalli haar gebrek aan gewicht in het College van Commissarissen compenseert door ‘inclusieve richtlijnen uit haar hoed te toveren die de meest elementaire regels onderuit halen’. ‘We worden gek. Met Dalli beleven we surrealisme,’ laat het commissielid optekenen.

De commotie leidt ertoe dat Commissaris Dalli haar omstreden document op 30 november 2021 terugtrekt.

‘Sommige voorbeelden hebben tot bezorgdheid geleid, wat niet ongebruikelijk is, aangezien het gaat om ‘work in progress’, tweet Dalli op 30 november. ‘We bekijken deze bezorgdheden en proberen ze aan te pakken in een geüpdate versie,’ schrijft ze in een statement.

We nemen contact op met Theo Francken en vragen hem op welke bronnen hij zich baseerde voor de verwijzing naar een ‘EU- actieplan voor de afschaffing van Kerstmis’ in zijn artikel van 12 december. Hij stuurt ons via sms een link naar een artikel van Het Nieuwsblad, dat verscheen op 1 december. Daarin staat dat ‘een poging om kerst te verbannen uit het taalgebruik van EU-ambtenaren’ een enorme rel heeft veroorzaakt, en dat eurocommissaris Dalli haar omstreden handleiding voor ‘inclusief taalgebruik’ heeft teruggetrokken. Later bezorgt Francken ons via mail ook de pdf van het ondertussen weer ingetrokken document.